三人成虎 sān rén chéng hǔ: τρεις άνθρωποι φτιάχνουν έναν τίγρη

Η παροιμία «τρεις άνθρωποι φτιάχνουν έναν τίγρη» προέρχεται από το φιλοσοφικό έργο Χαν Φέι Τσε, από το οποίο πήραμε την πρώτη, την ενάτη και την 34η μας παροιμία. Ο συγγραφέας είναι ο μεγαλύτερος φιλόσοφος της Σχολής των Νομικιστών (Legalists), ο Χαν Φέϊ (韩非, 281 π.Χ.—233 π.Χ.), που έζησε κατά την περίοδο των Εμπόλεμων Βασιλείων (475 π.Χ.—221 π.Χ.). Στο Χαν Φέι Τσε σημειώθηκε η παρακάτω μικρή ιστορία, την οποία υιοθέτησε και το «Μηχανορραφίες των Εμπόλεμων Βασιλείων», ένα από τα σπουδαιότερα ιστορικά έργα- συλλογή ανώνυμων συγγραφέων- που καταγράφει κυρίως τις πολιτικές ιδέες και τις διπλωματικές στρατηγικές διάφορων βασιλείων.

Ο Πανγκ Γκονγκ, ένας αξιωματικός του Βασιλείου Ουέι, ετοιμαζόταν να συνοδέψει τον όμηρο πρίγκιπα του Βασιλείου Ουέι στο Βασίλειο Τζάο. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η ανταλλαγή ομήρων ήταν παράδοση κατά την περίοδο των Εμπόλεμων Βασιλείων, κυρίως η ανταλλαγή υιών βασιλιάδων όταν επισύναπταν διπλωματικές σχέσεις μεταξύ τους. Πριν φύγει, είπε στον βασιλιά του Ουέι, «τώρα αν ένας άνθρωπος σας πει ότι υπάρχει ένας τίγρης στην αγορά, θα το πιστέψετε;»

Ο βασιλιάς του Ουέι απάντησε, «όχι, δε θα το πιστέψω.»

Ο Πανγκ Γκονγκ συνέχισε, «αν δύο άνθρωποι σας πουν ότι υπάρχει ένας τίγρης στην αγορά, θα το πιστέψετε;»

Ο βασιλιάς είπε, «όχι, δεν το πιστεύω.»

Ο Πανγκ Γκονγκ είπε, «αν τρεις άνθρωποι σας πουν ότι υπάρχει ένας τίγρης στην αγορά, τότε θα το πιστέψετε;»

Ο βασιλιάς απάντησε, «ναι, τώρα το πιστεύω.»

Ο Πανγκ Γκονγκ είπε, «είναι ολοφάνερο ότι δεν υπάρχει κανένας τίγρης στην αγορά αλλά όταν τρεις άνθρωποι λένε ότι υπάρχει ένας τίγρης, τότε ο ανύπαρκτος τίγρης γίνεται πραγματικός. Η πρωτεύουσα του Βασιλείου Τζάο είναι πολύ πιο μακριά από εδώ σε σύγκριση με την αγορά, και όσο θα λείπω, σίγουρα θα υπάρξουν περισσότεροι από τρεις άνθρωποι που θα με κρίνουν. Ελπίζω ότι θα εξετάσετε προσεκτικά τα λόγια τους.»

Μετά την επιστροφή του στο Βασίλειο Ουέι με τον πρίγκιπα από το Βασίλειο Τζάο, ο Πανγκ Γκονγκ δεν κατάφερε να ξανασυναντήσει το βασιλιά του Ουέι.

Σήμερα, η παροιμία περιγράφει το φαινόμενο όπου οι άνθρωποι έχουν την τάση να πιστεύουν τις φήμες που διαδίδονται πολλές φορές, ενώ συνήθως χρησιμοποιείται για να τονίσει ότι οι ίδιες αυτές φήμες είναι ανεξακρίβωτες ή αναληθείς. Όπως στην ιστορία, παρόλο που ο Πανγκ Γκονγκ πριν φύγει εξήγησε στο βασιλιά πως λειτουργούν οι φημολογίες, ο βασιλιάς τελικά πίστεψε τις φήμες και τον απομάκρυνε.