沉鱼落雁 chén yú luò yàn: βουλιάζει το ψάρι και πέφτει η αγριόχηνα

η Σισί(αριστερά) και η Γουάνγκ Τζάοζουν(δεξιά) [ζωγράφος: Xiao Yutian]

Η παροιμία «βουλιάζει το ψάρι και πέφτει η αγριόχηνα» χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ομορφιά μιας πανέμορφης γυναίκας. Αυτή η έκφραση εμφανίστηκε πρώτα στο έργο Τζουάνγκ Τζι που καταγράφει τις σκέψεις του φιλόσοφου Τζουανγκτσέ (369 π.Χ.—286π.Χ.). Στο κεφάλαιο που κυρίως εκφράζει την ιδέα της ισότητας μεταξύ όλων των πραγμάτων στο σύμπαν, από το οποίο προέρχεται η 12η μας παροιμία «τρία το πρωί και τέσσερα το απόγευμα», υπάρχει η παρακάτω φράση.

«Η Μάο Τσιάνγκ και η Λι Τζι, είναι πανέμορφες στα μάτια των ανθρώπων. Τα ψάρια όταν τις βλέπουν βουλιάζουν, τα πουλιά όταν τις βλέπουν πετάνε ψηλά, τα ελάφια όταν τις βλέπουν τρέχουν μακριά. Ποιος από τους τέσσερις, ο άνθρωπος, το ψάρι, το πουλί ή το ελάφι, ξέρει πραγματικά τι είναι όμορφο στον κόσμο;»

Το ρητό ήθελε να εκφράσει ότι όλα τα πράγματα στην πραγματικότητα είναι ίδια αλλά στα μάτια των διάφορων ειδών φαίνονται διαφορετικά. Αλλά με το πέρασμα του χρόνου, η σημασία άλλαξε ριζικά. Χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια τόσο όμορφη γυναίκα που όταν το ψάρι την βλέπει βουλιάζει, και η αγριόχηνα πέφτει. Αργότερα μαζί με την φράση «επισκιάζει το φεγγάρι και ντροπιάζει το λουλούδι», αντιπροσωπεύουν ξεχωριστά τις τέσσερις πιο όμορφες γυναίκες στην ιστορία της Κίνας.

Αυτή που ήτανε τόσο όμορφη ώστε να βουλιάξει το ψάρι είναι η Σισί (西施, xī shī), δηλαδή εκείνο το όμορφο κορίτσι από την 14η μας παροιμία «η ασχημομούρα μιμείται την συνοφρύωση του ομορφοκόριτσου». Ζούσε στο τέλος της περιόδου Άνοιξης και Φθινόπωρου (770 π.Χ.- 476 π.Χ.). Υπήρξε κατάσκοπος, την οποία το νικημένο βασίλειο Γιουέ προσέφερε στον νικητή, δηλαδή τον βασιλιά των Γου. Αρχικά ήτανε απλώς μια πλύντρια μεταξιού. Ήτανε τόσο όμορφη ώστε όταν έπλενε μετάξι δίπλα στο ποτάμι, τα ψάρια βλέποντάς την, ξέχναγαν να κολυμπούν και βούλιαζαν. Έτσι όταν το βασίλειο Γιουέ νικήθηκε και ο βασιλιάς αποφάσισε να προσφέρει όμορφες γυναίκες στο βασίλειο Γου, διάλεξε και την Σισί. Έπειτα στον βασιλιά του βασιλείου Γου άρεσε τόσο πολύ η Σισί ώστε δεν κυβερνούσε το βασίλειό του. Μερικά χρόνια μετά, το βασίλειο Γιουέ έγινε πολύ πιο δυνατό και κατάστρεψε το βασίλειο Γου. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για το τέλος της Σισί. Γενικά πιστεύεται ότι στην πραγματική ιστορία αφότου αυτοκτόνησε ο βασιλιάς του βασιλείου Γου, ο βασιλιάς του βασιλείου Γιουέ που ήτανε η πατρίδα της Σισί, διέταξε να την πνίξουν στον ποταμό με πέτρες. Για την τραγική της μοίρα, υπάρχουν πάρα πολλά ποιήματα και ζωγραφιές.

Αυτή που ήτανε τόσο όμορφη ώστε να πέσει η αγριόχηνα ήταν η Γουάνγκ Τζάοζουν (王昭君，wáng zhāo jūn) της Δυναστείας των Δυτικών Χαν (202 π.Χ.—9 μ.Χ.). Στην ηλικία των 17 ετών, διαλέχτηκε στο παλάτι του αυτοκράτορα λόγω της ομορφιάς της. Όμως, στην αυλή του αυτοκράτορα, υπήρχαν πάρα πολλές όμορφες κοπέλες. Ο αυτοκράτορας σύμφωνα με τα πορτρέτα των κοριτσιών αποφάσιζε κάθε φορά ποια θα τον συνοδέψει. Η Γουάνγκ Τζάοζουν δεν δωροδόκησε ποτέ τον ζωγράφο και έτσι εκείνος την ζωγράφισε άσχημα στο πορτραίτο της με αποτέλεσμα για τρία χρόνια η Γουάνγκ Τζάοζουν να μην έχει καμία ευκαιρία να δει τον αυτοκράτορα. Μετά ο ηγέτης ενός δυνατού νομαδικού έθνους από τον βορρά ήρθε και ο αυτοκράτορας είπε να του δώσει πέντε γυναίκες. Ακούγοντας αυτήν την είδηση, η Γουάνγκ Τζάοζουν ζήτησε εθελοντικά να πάει με τον ηγέτη του βορρά. Ο αυτοκράτορας συμφώνησε αλλά πριν φύγουν, όταν ο αυτοκράτορας προσκάλεσε τον ηγέτη και τις πέντε γυναίκες, είδε την Γουάνγκ Τζάοζουν που ήταν πολύ πιο όμορφη από τις άλλες γυναίκες στην αυλή του, και μετάνιωσε. Δυστυχώς όμως είχε υποσχεθεί. Τότε η Γουάνγκ Τζάοζουν έφυγε για τον βορρά. Στον δρόμο, νοσταλγώντας την πατρίδα της η Γουάνγκ έπαιξε το μουσικό όργανο που ονομάζεται πιπά. Μια αγριόχηνα όταν την είδε και άκουσε την λυπητερή μουσική, ξέχασε ότι πετούσε και έπεσε. Βέβαια η ιστορία σχετικά με την αγριόχηνα είναι απλώς φανταστική. Η Γουάνγκ Τζάοζουν πέθανε στα 35 της στον βορρά και δεν γύρισε στην πατρίδα της ποτέ.

Αυτές οι δύο μάλλον δεν είναι οι πιο όμορφες στην μακρά αρχαιότητα της Κίνας, αλλά έμειναν στην ιστορία εξαιτίας των θρυλικών ζωών τους και όχι απλώς για την ομορφιά τους.