Η κακή συμπεριφορά στους δημόσιους χώρους οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, και όχι μόνο στην προσωπικότητα κάποιου. Οι ειδικοί λένε ότι η κοινωνία, οι ιστορικές συνθήκες και το περιβάλλον πρέπει να λαμβάνονται όλα υπόψη.

«Οι άνθρωποι είναι σχετικά ανεκτικοί και ευγενικοί στην καθημερινή τους ζωή προς γνωστούς και φίλους, αλλά όταν βρίσκονται σε ένα πλήθος ή σε ένα άγνωστο τόπο, όπως για παράδειγμα όταν ταξιδεύουν στο εξωτερικό, είναι πιθανό οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι να γίνονται πιο επιρρεπείς στο να θυμώνουν, να είναι αγενείς, επιθετικοί ή ακόμα και βίαιοι», λέει η Χαν Χιουέτσινγκ, διευθύντρια του τμήματος κλινικής ψυχολογίας στο Νοσοκομείο Τονγκρέν του Πεκίνου.

Οι Κινέζοι έχουν γίνει από τους πιο επιθυμητούς τουρίστες λόγω της αγοραστικής τους δύναμης. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι θα πραγματοποιήσουν 80 εκατομμύρια ταξίδια στο εξωτερικό το 2012. [φωτογραφία/ China Daily]

Αναφέρει το γεγονός όπου ένας ηλικιωμένος πέθανε από καρδιακή προσβολή μετά από διαφωνία με δύο νεαρές γυναίκες στο μετρό του Πεκίνου κατά την ώρα αιχμής.

«Οι μελέτες έχουν δείξει ότι σε ένα θορυβώδες μέρος οι άνθρωποι τείνουν να γίνονται αγενείς και να θυμώνουν», λέει η ίδια. «Αυτό είναι επειδή αισθάνονται ανασφαλείς ή ότι απειλούνται. Είναι η ανθρώπινη φύση να αλλάζουν προκειμένου να αυτοπροστατευτούν.

Σε μια κοινωνία που υπερηφανεύεται για ένα πολιτισμό 5000 ετών σχηματισμένου από τα δόγματα του Κομφούκιου και του Μένκιου, η κοινωνική αγωγή ξεκινάει από νωρίς.

Στο σχολείο, τα παιδιά ξέρουν καλά την ιστορία του Κονγκ Ρονγκ, ο οποίος όταν ο πατέρας του ζήτησε να μοιραστούν μερικά αχλάδια, έδωσε στα αδέλφια του τα μεγαλύτερα φρούτα και κράτησε το μικρότερο για τον εαυτό του.

Πολλοί Κινέζοι γνωρίζουν αυτά τα διδάγματα κι ότι η ευγένεια και η καλοσύνη είναι σημάδια μιας πολιτισμένης κοινωνίας.

Όμως, για πολλούς Κινέζους, αυτές οι αρετές 'πέταξαν έξω από το παράθυρο' κατά τη διάρκεια της «Πολιτιστικής Επανάστασης»(1966-1976), μιας περιόδου κοινωνικής αναταραχής και ηθικής παρακμής στην Κίνα.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η τυφλή λατρεία για την υλική επιτυχία έχει επίσης επηρεάσει τις ηθικές αξίες και τα περίπλοκα παραδείγματα καλής συμπεριφοράς, λένε οι ειδικοί.

Τουρίστες ρυπαίνουν μια αμμώδη παραλία στην πόλη Σανγιά, επαρχία Χαϊνάν, κατά τη διάρκεια των διακοπών της Εθνικής Εορτής. [φωτογραφία/China Daily]

Ένας τουρίστας σκαρφαλώνει σε ένα δέντρο και κόβει τα κόκκινα φθινοπωρινά φύλλα για να τα δώσει στους συντρόφους του στο βουνό Σιανγκσάν στο Πεκίνο. [φωτογραφία/ China Daily]

«Δεν είναι ότι οι Κινέζοι δεν μπορούν να φερθούν σωστά. Η κοινωνία στην οποία ζούμε, το στάδιο της κοινωνικής ανάπτυξης που περνάμε, και το κοινωνικό δίκτυο στο οποίο ανήκουμε, αποφασίζουν τις συμπεριφορές μας στους δημόσιους χώρους», λέει ο Τσενγκ Λεχουά, κοινωνικός ψυχολόγος στο τμήμα ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Sun Yat-sen.

Αφενός, οι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στο να γίνονται αγενείς όταν αισθάνονται ότι ο προσωπικός τους χώρος παραβιάζεται. Αφετέρου, όταν οι κοινωνικοί πόροι είναι περιορισμένοι και δεν υπάρχει μηχανισμός πραγματικής τιμωρίας για ακατάλληλες συμπεριφορές, επικρατεί το χάος. Τελικά, η ταυτότητα παίζει και αυτή ένα σημαντικό ρόλο, προσθέτει ο Τσενγκ.

«Οι ταξιδιώτες είναι ένα καλό παράδειγμα για τέτοιες ακραίες περιπτώσεις», λέει ο ίδιος.

«Είναι πιο πιθανό να φερθούν χειρότερα από τους ντόπιους. Βρίσκονται σε ένα άγνωστο τόπο και βιάζονται να κάνουν ό,τι μπορούν στην περιορισμένη τους παραμονή, ενώ οι ντόπιοι έχουν συγκριτικά περισσότερο καιρό και ευκαιρία να κάνουν το ίδιο.

«Οι καλύτερα μορφωμένοι και αυτοί με ψηλότερη κοινωνική θέση, είναι πιο πιθανό να είναι ευγενικοί και να ελέγχουν τον εαυτό τους στους δημόσιους χώρους γιατί έχουν μια ταυτότητα και μια εικόνα να διατηρήσουν. Γι αυτό, επίσης, θα ανακαλύψετε ότι οι Κινέζοι του εξωτερικού προσκολλούνται στις παραδόσεις περί συμπεριφοράς περισσότερο από τους Κινέζους στην Κίνα.»

«Όλα έχουν να κάνουν με τη σύγκρουση μεταξύ της ιδιοτέλειας και των περιορισμένων πόρων, ιδιαίτερα σε ένα άγνωστο ή συνωστισμένο τόπο», λέει ο Χαν Χιουέτσινγκ, ψυχολόγος στο Νοσοκομείο Τονγκρέν του Πεκίνου.

«Πιστεύω ότι τέτοια παραδείγματα κακής συμπεριφοράς είναι προσωρινά», λέει η ίδια.

Είναι μια απότομη καμπύλη μάθησης για τους Κινέζους τουρίστες στο εξωτερικό, αλλά οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αφότου συνηθίσουν σιγά σιγά να είναι εύποροι, και οι ορίζοντές τους πλαταίνουν με πιο συχνά ταξίδια στο εξωτερικό, θα αιθανθούν λιγότερη πίεση και θα μάθουν να χαλαρώνουν και να συμπεριφέρονται καλύτερα.

Αυτή η βελτίωση πρέπει να συμβεί σε ένα πλαίσιο όπου οι αρχές ενθαρρύνουν την τάξη, προσφέρουν δια βίου ηθική εκπαίδευση και τιμωρούν την ανάρμοστη συμπεριφορά στους δημόσιους χώρους.