Του Γιώργου Ν. Τζογόπουλου
Λίγες μέρες πριν την πραγματοποίηση του Φόρουμ Συνεργασίας Κίνας-Αφρικής (FOCAC) στο Πεκίνο, η ανάλυση των σχέσεων των δύο πλευρών παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον. Σύμφωνα με τα κινεζικά στατιστικά στοιχειά ο τζίρος εμπορικών συναλλαγών Κίνας-Αφρικής έφτασε πέρυσι (το 2023) στα $282.1 δισεκατομμύρια. Δέκα χρόνια πριν, το 2013, ήταν $210.3 δισεκατομμύρια, ενώ το 2003 απλώς ξεπερνούσε τα $18 δισεκατομμύρια. Παράλληλα με το εμπόριο, η Κίνα έχει εξελιχθεί σε πολύ σημαντικό επενδυτή στην αφρικανική ήπειρο. Έρευνα του πανεπιστημίου της Βοστώνης δείχνει ότι οι άμεσες παραγωγικές επενδύσεις (greenfield investments) κινεζικών εταιρειών άγγιξαν τα $112.34 δισεκατομμύρια την περίοδο από το 2000 ως το 2022.
Τα τελευταία χρόνια, η Κίνα και οι αφρικανικές χώρες εργάζονται από κοινού για την υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Στο πλαίσιο αυτό, ο Δρόμος του Μεταξιού και η Ατζέντα της Αφρικανικής Ένωσης για το 2063 (με στόχο να γίνει η Αφρική η τρίτη ισχυρότερη οικονομία στον κόσμο ως τότε) προσφέρουν δυνατότητες συνεργειών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πραγματοποίηση έργων πράσινης ανάπτυξης. Το πρακτορείο ειδήσεων Reuters έχει γράψει πως η Κίνα θα μπορούσε να ηγηθεί της «πράσινης επανάστασης» στην αφρικανική ήπειρο. Πέρυσι το Σεπτέμβριο η κινεζική κυβέρνηση ανέφερε πως θα προχωρούσε σε επενδύσεις ύψους $14 εκατομμυρίων για τη δημιουργία μιας ειδικής «ηλιακής ζώνης» στην Αφρική Πολλές κινεζικές εταιρείες ήδη δραστηριοποιούνται στην κατασκευή υδροηλεκτρικών σταθμών και πάρκων με φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες σε διάφορες αφρικανικές χώρες. Επίσης, κινεζικοί όμιλοι κατασκευής ηλεκτρικών αυτοκινήτων, όπως η BYD, έχουν ήδη αρχίσει να εισχωρούν στην αφρικανική αγορά.
Η σινοαφρικανική επενδυτική συνεργασία περιλαμβάνει πολλά ακόμα έργα υποδομής σε λιμάνια, αεροδρόμια και σιδηροδρόμους. Kαλύπτει, ταυτόχρονα, τον τομέα της τεχνολογίας. Για αυτό, η Κίνα έχει δεσμευθεί για την ενίσχυση της αφρικανικής ψηφιακής οικονομίας. O Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών αναφέρει πως η σχετική συνεργασία με τη χρησιμοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης έχει συμβάλει στην αύξηση της αγροτικής παραγωγικότητας και στη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας. Η συζήτηση εντατικοποιείται. Τον περασμένο Απρίλιο έλαβε χώρα στην Σιαμέν συνέδριο με θέμα την ανάπτυξη και τη συνεργασία στον κυβερνοχώρο, στο οποίο παρευρέθηκαν εκπρόσωποι από την Κίνα και διάφορα αφρικανικά κράτη και συζήτησαν τρόπους κοινής δράσης για την προώθηση του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Aπό μία άλλη οπτική γωνία, η Κίνα διαδραματίζει ρόλο για την αντιμετώπιση σημαντικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι αφρικανικές χώρες. Για παράδειγμα, έχει υποστηρίξει ενεργά τον ειδικό μηχανισμό αναστολής χρέους της ομάδας G20, ώστε κράτη από την αφρικανική ήπειρο να βρουν τρόπους αποπληρωμής του χρέους τους την περίοδο της πανδημίας. Ακόμα, η κινεζική κυβέρνηση έχει βοηθήσει τις αφρικανικές χώρες στην καταπολέμηση ασθενειών όπως ο Έμπολα και πιο πρόσφατα ο COVID-19.
Η Κίνα και οι αφρικανικές χώρες βλέπουν προς το μέλλον διαμορφώνοντας έναν κοινό τρόπο αντίληψης των αναγκών τους αλλά και των παγκόσμιων εξελίξεων. Οι πολυεπίπεδες σχέσεις μπορούν να στηριχθούν στον σημαντικό βαθμό αποδοχής που έχει η Κίνα στην αφρικανική κοινή γνώμη. Συγκεκριμένα, έρευνα της εταιρείας Gallup δείχνει πως η εικόνα της Κίνας είναι θετική. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία για το 2023, το ποσοστό αποδοχής της ηγετικής ικανότητας της Κίνας στην Αφρική ήταν 58%. Την ίδια χρονιά, το ποσοστό αποδοχής των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν 56%, της Γερμανίας 54%, και της Ρωσίας 42%. Σε μία εποχή, που η σημασία του λεγόμενου «Παγκόσμιου Νότου» ολοένα και αυξάνει, η Κίνα εξακολουθεί να ενισχύει τη δυναμική και την παρουσία της στην Αφρική. Το φετινό Φόρουμ στο Πεκίνο (FOCAC) αναμένεται να επιβεβαιώσει την τάση αυτή.
