Συγγραφέας:
Κωνσταντίνος Γ. Πολύμερος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
Ότι ο κόσμος χρειάζεται να κάνει ένα νέο βήμα στον τομέα των ανανεωσίμων πηγών ενέργειας, είναι αυταπόδεικτο. Είναι δε εύλογον ότι η αναπόφευκτη εξάντληση των εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων θα αφήσει τεράστιες ανάγκες. Για να καλυφθούν αυτές οι ανάγκες, είναι αναγκαίον οι σχετικές τεχνολογίες αλλά και η αντίστοιχη τεχνογνωσία να αναπτυχθούν πολύ πριν το, ούτως ειπείν, «σημείο μηδέν» των υδρογονανθράκων. Έτσι, τα φωτοβολταϊκά και μάλιστα ο τομέας των ηλιακών πάνελ αποτελούν ένα πεδίο δόξης λαμπρό. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ζήτηση για τέτοιου τύπου συστήματα, όπως αναφέρει η New York Times σε δημοσίευμά της από τις 25 Μαρτίου του 2024, έχει αυξηθεί.[1]
ΤΡΕΙΣ ΜΕΓΑΛΟΙ ΠΑΙΚΤΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΦΩΤΟΒΟΛΑΤΪΚΩΝ. Στην προσπάθεια αυτήν, σε ηγέτιδες δυνάμεις έχουν αναδειχθεί η Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αλλά και η Γερμανία. Κάθε από αυτούς τους τρεις παίκτες έχει μία ιδιαίτερη προσέγγιση στις ανάγκες που προσπαθεί να καλύψει, καθώς και ένα ιδιαίτερο εργαλείο στα χέρια του. Για παράδειγμα, όπως αναφέρει δημοσίευμα του npr από τις 17 Μαΐου του 2023, στην περίπτωση της Γερμανίας η κυβέρνηση είχε θεσπίσει, έως το 2013, μία σειρά από ανταποδοτικά μέτρα για να ενθαρρύνει την εγκατάσταση ηλιακών πάνελ αλλά και για να τονώσει τον αντίστοιχο κλάδο παραγωγής.[2] Γενικά, τα γερμανικά και τα αμερικανικά προϊόντα συνοδεύονται από μία καλή φήμη για την ποιότητά τους, αλλά τελευταία αυτό έχει αρχίσει να αμφισβητείται. Μιλώντας για τα κινεζικά πάνελ, ένα μεγάλο τους πλεονέκτημα είναι η συμφέρουσα τιμή τους, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζουν πολύ καλή ποιότητα: το solarreviews.com υπογραμμίζει ότι «Κατά κανόνα, τα κινεζικά ηλιακά πάνελ είναι τόσο καλά όσο και τα άλλα της αγοράς».[3]
Η ΑΛΜΑΤΩΔΗΣ ΠΡΟΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ ΣΤΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ. Ωστόσο, στον τομέα της σχετικής έρευνας και παραγωγής, η Κίνα έχει παρουσιάσει ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό. Όπως τονίζει το ως άνω δημοσίευμα του npr, η Κίνα από το 2011 και εντεύθεν «επένδυσε δέκα φορές παραπάνω στην βιομηχανία από ότι η Ευρώπη».[4] Αυτή η έμφαση στον τομέα των φωτοβολταϊκών φαίνεται να έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη της κινεζικής παραγωγής, φέρνοντας εν τέλει θεαματικά αποτελέσματα. Όπως αναφέρει δημοσίευμα του Asianometry.com από τις 9 Ιουνίου του 2022, η Κίνα αρχικά κατείχε μόνον το 3% της «πίτας». Ταυτόχρονα, το Asianometry.com σημειώνει ότι «Στις αρχές του 21ου αιώνα, η βιομηχανία ηλιακών κυψελών της Κίνας ευρίσκετο μακράν πίσω από αυτές της Ιαπωνίας, της Γερμανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών.»[5] Σήμερα, όπως αναφέρει το προαναφερθέν δημοσίευμα του solarreviews.com, «…η Κίνα παράγει γύρω στο 80% όλων των ηλιακών πάνελ…».[6]
Η αλματώδης ανάπτυξη της Κίνας και σε αυτόν τον τομέα προσεγγίζεται, βεβαίως, από αρκετές πλευρές. Πολλά δημοσιεύματα, είτε προέρχονται από πρακτορεία ειδήσεων είτε από ιστοσελίδες που ασχολούνται ειδικότερα με το συγκεκριμένο θέμα, εκφράζουν μικτά συναισθήματα. Είναι, όμως, πάρα πολύ απίθανο ότι η κάλυψη τόσο μεγάλων αναγκών δύναται να καλυφθεί από οικονομίες που έχουν περιχαρακωθεί με οικονομικές στρατηγικές που θυμίζουν το εμπόριο υδρογονανθράκων. Ότι η Ευρώπη δεν είναι ενεργειακώς αυτάρκης, είναι λίγο-πολύ γνωστό σε όλους. Ωστόσο μία περισσότερο λεπτομερής ματιά στις τεράστιες ενεργειακές απαιτήσεις της γηραιάς Ηπείρου είναι ικανή να μας δείξει ότι εδώ χρειάζονται συνεργασίες και όχι αναχρονιστικές μέθοδοι. Όπως αναφέρει το Clean Energy Wire σε δημοσίευμά του από τις 21 Φεβρουαρίου του 2024, «Η Ευρωπαϊκή Ένωση το 2022 εισήγε το 62,5% της ενέργειας που κατανάλωσε»[7], ενώ το ίδιο δημοσίευμα τονίζει ότι η ενεργειακή εξάρτηση της Γερμανίας ήταν ακόμη μεγαλύτερη, σκαρφαλώνοντας στο εκπληκτικό 68,6%.
Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΜΙΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΙΝΑΣ – Ε.Ε. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προωθήσει την πολιτική Green Deal –όρος που παραπέμπει σχεδόν ευθέως στο “New Deal”, το αμερικανικό σχέδιο επανάκαμψης που εκπονήθηκε ως απάντηση στο γνωστό κραχ της Γουόλ Στρητ το 1929. Το ευρωπαϊκό σχέδιο γενικά προβλέπει βιώσιμη ανάπτυξη και, όπως τονίζει το έντυπο “EU-CHINA COOPERATION ON GREEN RECOVERY AND GREEN STIMULUS” στην δέκατη σελίδα του, «προσδοκά να κάνει την Ευρώπη την πρώτη κλιματικώς ουδέτερη ήπειρο έως το 2050».[8] Αυτά όλα σημαίνουν ότι η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι υποχρεωτική –χωρίς κάτι τέτοιο να σημαίνει ότι η πράσινη μετάβαση είναι αναγκαστικώς εύκολη ή ανώδυνη.
Ίσως η Ευρώπη να μην κατορθώσει εύκολα την πλήρη ενεργειακή της αυτάρκεια. Αν μη τί άλλο δεν έχει στην διάθεσή της τις αχανείς ηλιόλουστες εκτάσεις που έχει η Κίνα ή οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής για να τοποθετήσει φωτοβολταϊκά πάνελ. Ακόμα, επί του παρόντος δεν έχει την τεράστια παραγωγή πετρελαίου που συναντάται σε άλλους γεωγραφικούς χώρους, αλλά αντίθετα οφείλει την πρώτη βιομηχανική επανάσταση και μεγάλο μέρος της μετέπειτα εξέλιξής της στον λιθάνθρακα –καύσιμο που όμως χρησιμοποιείται σε τεχνολογίες ήδη απαρχαιωμένες. Με τις σύγχρονες ανάγκες όπως έχουν διαμορφωθεί από την πρόοδο της τεχνολογίας αλλά και την ζήτηση της αγοράς, εάν η Ευρώπη φιλοδοξεί να διεκδικήσει τον όποιον βαθμό ενεργειακής αυτονομίας, πόσο μάλλον κλιματικής ουδετερότητος, δεν μπορεί να αποστρέψει το βλέμμα από το ζήτημα που λέγεται «ηλιακά πάνελ». Ωστόσο, για το αναγκαίο βήμα της εξάπλωσης των συστημάτων που βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας απαιτούνται πολύ μεγάλες δομές και συνεργασίες.
Ούτως εχόντων των πραγμάτων, η Κίνα εμφανίζεται όχι ως ανταγωνιστής αλλά μάλλον ως πολύτιμος συνεργάτης: μία παραγωγική δύναμη που μπορεί να παραγάγει τους απαραίτητους αριθμούς ηλιακών πάνελ και να τους διαθέσει σε συμφέρουσες τιμές. Οι Global Times σε δημοσίευμα από τις 7 Μαΐου 2023 τονίζουν ότι «…η ανάγκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιταχύνει την ενεργειακή της μετάβαση, καθώς και τα τεράστια πλεονεκτήματα της Κίνας σε σχετικές βιομηχανίες μπορεί ακόμα να αποτελούν μεγάλη δυνατότητα για συνεργασία Κίνας και Ε.Ε. στις νέες ενέργειες».[9] Η ίδια η Ευρωπαϊκή Κομμισιόν αναγνώρισε ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξει κάποιου είδους προστατευτισμός ή τέλος πάντων μία στρατηγική απομόνωσης. Χαρακτηριστική αυτής της κατεύθυνσης είναι μία δήλωση της Ευρωπαίας Επιτρόπου Ενέργειας, κυρίας Kadri Simson, η οποία, όπως αναφέρει δημοσίευμα του sciencebusiness.net από τις 7 Μαρτίου του 2024, τονίζει ότι «Δεν μπορούμε να κλείσουμε τα σύνορά μας διότι χρειαζόμαστε ηλιακά πάνελ».[10]
Η ΑΝΑΓΚΗ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Το ζήτημα της πράσινης μετάβασης της Ελλάδος έχει απασχολήσει συχνά την κοινή γνώμη, ακόμα και πριν την εισαγωγή του όρου «πράσινη μετάβαση». Άσχετα με το πόσο μεγάλο πρόβλημα θεωρούσε κανείς την ατμοσφαιρική ρύπανση το μακρινό 1980, τα οικολογικά ερωτήματα είχαν τεθεί ήδη από τότε. Επί παραδείγματι, η Αθήνα υπέφερε από ένα πυκνότατο φωτοχημικό νέφος. Εάν διαβάσει κανείς δημοσιεύματα της δεκαετίας του 1980, θα δει κανείς ότι το πρόβλημα ήταν έντονο, Μάλιστα η κατάσταση είχε οξυνθεί τόσο, ώστε δίνονταν οδηγίες όπως «Μην οδηγείτε, προκαλείτε σύννεφο» ή «Μην ανάβετε καλοριφέρ, προκαλείτε σύννεφο», ενώ πολλοί έπαιρναν τηλέφωνο «σε εφημερίδες και υπουργεία», όπως λέει το ως άνω δημοσίευμα, «για να καταγγείλουν διάφορες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης».[11]Από αυτά τα συμβάντα, τα οποία με μία πρώτη ματιά ίσως προκαλούν μία κάποια θυμηδία, βλέπει κανείς καθαρά ότι το ζήτημα της μόλυνσης, εκτός από τις υγειονομικές του προεκτάσεις, έχει και βαθύτατες κοινωνικές προεκτάσεις, επηρεάζει την ζωή και την καθημερινότητα των κατοίκων μίας πόλεως. Η κατασκευή του μετρό των Αθηνών απεδείχθη καλό σχέδιο, καθώς οι πολίτες το προτιμούσαν για τις μετακινήσεις τους με αποτέλεσμα την μείωση του φωτοχημικού νέφους. Ωστόσο το νέφος δεν εκμηδενίσθηκε, και η λύση του μετρό έδωσε τα όποια πλεονεκτήματα μπορούσε να δώσει. Τώρα χρειάζονται περαιτέρω βήματα για να αναβαθμισθεί η ζωή στην Ελλάδα, και ιδίως Αθήνα. Οι κινητήρες εσωτερικής καύσεως προκαλούν συχνά προβλήματα στην ζωή των Αθηναίων, ακόμα και σήμερα. Πολλά από αυτά τα καυσαέρια που κάνουν, ας πούμε, τους καύσωνες ακόμα πιο ανυπόφορους παράγονται από την δημόσια συγκοινωνία. Από αυτήν την άποψη, η υιοθέτηση της ηλεκτροκίνησης από μεριάς των ελληνικών δημοσίων συγκοινωνιών μπορεί να αμβλύνει σημαντικά το πρόβλημα.
Μία θετική εξέλιξη στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης είναι η αγορά 110 ηλεκτρικών λεωφορείων από την Κίνα. Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα της εφημερίδας «Καθημερινή» στις 3 Οκτωβρίου 2023, «προωθείται η βιώσιμη αστική κινητικότητα, εξασφαλίζεται η ενεργειακή αποδοτικότητα και η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του στόλου, ενώ στο επιβατικό κοινό θα συνεχίσουν να παρέχονται οικονομικά προσιτές μετακινήσεις, με σαφώς υψηλότερη ποιότητα υπηρεσιών» επισημαίνεται σε ανακοίνωση του υπουργείου.»[12] Η ΕΡΤ σε δημοσίευμά της από τις 6 Φεβρουαρίου του 2024 αναφέρει ότι μαζί με τα λεωφορεία απεστάλησαν ακόμα επτά κινητά “power banks”. Για να προετοιμασθεί η θέση σε λειτουργία των ηλεκτροκίνητων λεωφορείων, είχε προηγουμένως (ήτοι στις 19 Φεβρουαρίου του 2024) υπογραφεί η «σύμβαση ύψους 8,737 εκατ. Ευρώ με την οποία εντός των επόμενων τριών μηνών προβλέπεται να ολοκληρωθεί, στο αμαξοστάσιο του ΟΑΣΘ στην Σταυρούπολη, η κατασκευή του σταθμού φόρτισης των 110 ηλεκτρικών λεωφορείων», όπως αναφέρει η ιστοσελίδα της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα» την 1 Μαρτίου 2024.[13] Ομοίως και στην Αθήνα έφθασαν άλλα 140 ηλεκτροκίνητα λεωφορεία, τα οποία, όπως αναφέρει η ιστοσελίδα της εφημερίδας «Το Ποντίκι» στις 4 Μαρτίου 2024,[14] άρχισαν ήδη τα δοκιμαστικά τους δρομολόγια.
Παρότι άλλα βήματα (π.χ. η απολιγνιτοποίηση) έχουν συζητηθεί πάρα πολύ, η υιοθέτηση της ηλεκτροκίνησης από τον Οργανισμό Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης, αλλά ακόμα και από αντιστοίχους οργανισμούς συγκοινωνιών άλλων πόλεων ενδεχομένως, μόνον να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των κατοίκων ενός αστικού ιστού μπορεί.
[1]https://www.nytimes.com/2024/03/25/business/germany-solar-panels-china-protectionism.html
[2]https://www.npr.org/2023/05/17/1173250926/solar-power-eu-germany-china
[3]https://www.solarreviews.com/blog/sourcing-solar-are-chinese-solar-panels-any-good#:~:text=As%20a%20rule%2C%20Chinese%20solar,from%20less%20well-known%20companies.
[4]https://www.npr.org/2023/05/17/1173250926/solar-power-eu-germany-china
[5]https://www.asianometry.com/p/how-china-won-the-solar-industry
[6]https://www.solarreviews.com/blog/sourcing-solar-are-chinese-solar-panels-any-good#:~:text=As%20a%20rule%2C%20Chinese%20solar,from%20less%20well-known%20companies.
[7]https://www.cleanenergywire.org/factsheets/germanys-dependence-imported-fossil-fuels#:~:text=In%202022%2C%20the%20European%20Union,37.5%20percent%20of%20its%20needs.
[8]https://climate.ec.europa.eu/system/files/2021-06/eu_chn_paper_green_recovery_20201019_en.pdf
[9]https://www.globaltimes.cn/page/202305/1290278.shtml
[10]https://sciencebusiness.net/news/renewables/commission-wants-keep-doors-open-chinese-solar-panel-imports
[11]https://www.mixanitouxronou.gr/quot-min-anapneete-dimioyrgeite-nefos-quot-to-eironiko-synthima-poy-akoystike-stin-christoygenniatiki-athina-toy-80-giati-to-ypoyrgeio-zitoyse-na-kleisoyn-ta-kalorifer/
[12]https://www.kathimerini.gr/economy/562650943/staikoyras-ypegrafi-i-symvasi-promitheias-250-neon-ilektrikon-leoforeion-gia-athina-kai-thessaloniki/
[13]https://www.protothema.gr/greece/article/1472519/ftanoun-apo-tin-kina-ta-110-ilektrika-leoforeia-tou-oasth/
[14]https://www.topontiki.gr/2024/03/04/oasa-stin-athina-ta-prota-140-ilektrika-leoforia-archizoun-dokimastika-dromologia-photos-video/
