Κωνσταντίνος Γ. Πολύμερος
MSc. Γλωσσολογίας –Διδακτικής
MSc. Λογιστικής – Ελεγκτικής
Διδάσκων Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ. Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η συνάντηση των δύο ηγετών την Τετάρτη (τοπική ώρα) στο Σαν Φρανσίσκο προκάλεσε μεγάλη εντύπωση στα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Μάλιστα η εντύπωση που προκάλεσε επισκιάζει, ίσως, την είδηση ότι αυτή συνέβη στα πλαίσια του συνεδρίου της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας – Ειρηνικού (APEC, ή, επί το ελληνικόν, ΑΠΕΚ). Η συνεδρίαση της ΑΠΕΚ είναι εξόχως ενδιαφέρουσα και για χώρες που δεν ανήκουν ούτε στην Ασία ούτε στην περιοχή του Ειρηνικού, κι αυτό διότι η ΑΠΕΚ, δηλαδή οι κρατικές και οικονομικές οντότητες που την απαρτίζουν, αντιπροσωπεύει περίπου του 62% του παγκοσμίου ΑΕΠ, όπως αναφέρει δημοσίευμα της Ναυτεμπορικής από τις 15 Νοεμβρίου.Κατά συνέπεια, μία πρόοδος στο ζήτημα του παγκοσμίου εμπορίου ή ευρύτερη διακρατική συνεννόηση επάνω σε διάφορα ζητήματα ενδιαφέρει άμεσα και την Ελλάδα, η οποία ως γνωστόν είναι ένα εμπορικό σταυροδρόμι και στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο διαμετακομιστικό εμπόριο. Τα ελληνικά ειδησεογραφικά πρακτορεία αντιμετώπισαν με ενδιαφέρον την συνάντηση των δύο ηγετών.

Η δεδομένη επιλογή πλαισίου συνάντησης των δύο Προέδρων, λοιπόν, αποτελεί ένα μάλλον αισιόδοξο (προ)μήνυμα συνεργασίας και συνεννόησης. Παρότι τα περισσότερα πρακτέα είναι ακόμα μπροστά, η συνάντηση είχε κάποια σημαντικά για την παγκόσμια πολιτική ζωή συμπεράσματα: όπως αναφέρει δημοσίευμα της ΕΡΤ από τις 16 Νοεμβρίου, οι δύο ηγέτες συνεφώνησαν «σε περιόδους κρίσεων να μιλούν απευθείας». Ακόμα, αποκαταστάθηκαν οι επαφές των δύο χωρών σε στρατιωτικό επίπεδο. Αυτή η, ούτως ειπείν, επαναπροσέγγιση είναι δυνατόν να φέρει οφέλη και ευρύτερα, σε ζητήματα διεθνούς και παγκόσμιας ασφάλειας.

Ο δεύτερος λόγος, για τον οποίον θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει αυτήν την συνάντηση ως ιστορική, είναι στο στενότερο πλαίσιο των διμερών σχέσεων μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, καθώς με αυτήν την συνάντηση σηματοδοτείται μία γενικότερη αναθέρμανση των σχέσεων των δύο υπερδυνάμεων. Κανένας από τους Εξοχότατους Προέδρους στις δηλώσεις του δεν παραγνώρισε το γεγονός ότι οι κινεζοαμερικανικές σχέσεις έχουν περάσει από ποικίλες φάσεις, κάποιες εκ των οποίων όχι εύκολες. Όμως η προκειμένη συνάντηση διεξήχθη σε θερμό κλίμα. Έτσι, από μόνη της αυτή η εξέλιξη αποτελεί θετικό βήμα. Αυτή η αναθέρμανση σχέσεων είναι πολύ σημαντική: είναι ευνόητον ότι, όσο καλύτερη είναι η συνεννόηση μεταξύ των κρατών, τόσο καλύτερη είναι και η ζωή για τους λαούς –πόσο μάλλον όταν τα κράτη για τα οποία γίνεται λόγος είναι η Κίνα και η Αμερική.

Ένα τρίτο στοιχείο που τονίζει την ιστορικότητα της στιγμής είναι ότι τα θέματα που συζητήθηκαν (επί τετράωρον, όπως μας ενημερώνει δημοσίευμα του BBC από τις 16 Νοεμβρίου) καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της ζωής των δύο χωρών: κλιματική αλλαγή, πάταξη του εμπορίου ναρκωτικών, κλιματική αλλαγή, συντονισμένος βηματισμός στην εξωτερική πολιτική, τεχνητή νοημοσύνη κλπ. Κάποια από αυτά τα θέματα, όπως για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή, ταυτίζονται με τα θέματα συνεδρίασης της ΑΠΕΚ, ενώ άλλα από αυτά αφορούν ειδικότερα τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Με δύο λόγια, οι αξιότιμοι κύριοι Πρόεδροι συνόψισαν με τις τοποθετήσεις τους την σύγχρονη οικονομική ζωή και ήδη έθεσαν τα πεδία στα οποία αναμένεται να επικεντρωθεί η διάγνωση προβλημάτων και η εξεύρεση λύσεων. Είναι ελπιδοφόρος μία συνεννόηση των μεγάλων κρατών, καθώς σε ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή (η οποία κατά την ταπεινή άποψη του συντάσσοντος αυτήν την στιγμή κατατάσσεται στα αμεσότερα ζητήματα) μπορούν να διευκολύνουν την διεθνή συνεννόηση και την συντονισμένη διεθνή δράση.  

ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΣ. Ένα ενδιαφέρον σημείο από αυτά που έθιξε ο Πρόεδρος της Κίνας, κύριος Σι Τζινπίνγκ, είναι και αυτό των πολιτιστικών ανταλλαγών και της προώθησης της εκπαίδευσης. Μάλιστα είναι το πέμπτο από τα πέντε σημεία που παρουσίασε ο Πρόεδρος. Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων σημείωσε ότι  «Πρέπει να αυξηθούν οι πτήσεις από την μία χώρα στην άλλη, να προωθηθεί η τουριστική συνεργασία, να διευρυνθούν οι μετακινήσεις μεταξύ των δύο μερών, να ενισχυθεί η παιδεία, (…)»(μεταφράζουμε από το ρεπορτάζ του ειδησεογραφικού πρακτορείου Νέα Κίνα). Αυτό δεικνύει ευρύτερες διαθέσεις ανοίγματος, που να πηγαίνουν και πέρα από τις καθιερωμένες οικονομικές συνεργασίες, σε ανθρώπινο και πολιτιστικό, πλέον, επίπεδο.

Όπως, άλλωστε, σημειώθηκε και κατά τις διαβουλεύσεις της Τετάρτης, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι δύο αρκετά διαφορετικές χώρες. Ο ίδιος ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, κύριος Τζο Μπάιντεν, παρατήρησε πως ο ίδιος και ο Πρόεδρος Σι «δεν συμφωνούσαν πάντοτε», όπως τονίζει δημοσίευμα της Deutsche Welle από τις 16 Νοεμβρίου. Αυτό, όμως, δεν αφαιρεί τίποτα από την αξία του να συζητούν δύο ηγέτες ευθέως, ούτε αφαιρεί τίποτα από την αξία των συνομιλιών της Τετάρτης, οι οποίες, όπως δέχθηκε και ο κύριος Μπάιντεν, ήταν «οι πιο παραγωγικές και εποικοδομητικές συνομιλίες που είχαν ποτέ» (δανειζόμαστε εδώ την ελληνική μετάφραση που προσέφερε από το ειδησεογραφικό της δελτίο η ΕΡΤ). Είναι απολύτως φυσιολογικό να υπάρχουν ιδιαίτερες πολιτιστικές πορείες ανάμεσα σε δύο λαούς, όπως φυσιολογικό είναι και να υπάρχει ενίοτε διαφορετική προσέγγιση στα πράγματα. Στον νέο, παγκοσμιοποιημένο κόσμο, εξάλλου, η ετερογένεια είναι μάλλον ο κανόνας. Ωστόσο υπάρχουν ζητήματα, όπως για παράδειγμα η ραγδαίως εξελισσόμενη κλιματική αλλαγή, στα οποία είναι αναγκαία η διεθνής συμφωνία και η αλληλοκατανόηση. Αυτή η αλληλοκατανόηση δεν μπορεί να συμβεί με περιχαράκωση των κοινωνιών ή με φοβική θεώρηση του άλλου (όποιος κι αν είναι αυτός ο «άλλος»). Αντίθετα, η συνεννόηση επιτυγχάνεται με διαπολιτισμικές επαφές, είτε αυτές είναι ταξίδια, είτε αυτές πραγματοποιούνται μέσω της εκπαίδευσης, της τέχνης κλπ. Ίσως το κάλεσμα του Κινέζου Προέδρου για περισσότερες επικοινωνίες αυτού του είδους, λοιπόν, να θέλει να προωθήσει και αυτού του είδους την αλληλοκατανόηση.

Εδώ πρέπει να ειπωθούν λίγα λόγια για τον πολιτισμό και την εκπαίδευση ως αναπτυξιακά εργαλεία. Ο τουρισμός είναι μία από τις μεγάλες δυνατότητες της Κίνας. Η χώρα είναι σχεδόν τόσο μεγάλη όσο ολόκληρη η Ευρώπη, έχει πάμπολλα μέρη σπάνιας ομορφιάς, φιλοξενεί πάμπολλες τοπικές κουλτούρες και αρχαιολογικούς θησαυρούς. Επομένως η διευκόλυνση των ταξιδιών στην Κίνα, πέραν των οικονομικών της πλευρών, θα μπορούσε να φέρει και μία περαιτέρω εξοικείωση με τον κινεζικό πολιτισμό. Η εκπαίδευση είναι ένα άλλο πεδίο στο οποίον η Κίνα έχει επενδύσει πολλά. Είναι γνωστό ότι τα κινεζικά πανεπιστήμια κατά τα τελευταία χρόνια έχουν ανοίξει τις πύλες τους, προσδοκώντας να προσελκύσουν φοιτητές από διάφορα μέρη του κόσμου. Τέτοια ανοίγματα μπορούν, βεβαίως, να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της διεθνούς επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας.

ΚΑΠΟΙΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. Αναμφίβολα ο μεγάλος όγκος των εργασιών που απαιτεί η όποια κινεζοαμερικανική συνεργασία ξεκινάει αμέσως μετά την συνάντηση των δύο ηγετών. Η συνάντηση δεν ήταν παρά μία αρχή. Πολλά έχουν να γίνουν, και σίγουρα πολλές θα είναι και οι δυσκολίες που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν. Από την άλλη, η αρχή είναι το ήμισυ του παντός: το θετικό κλίμα μέσα στο οποίον διεξήχθη η συνάντηση, προσαυξημένο με καλή θέληση στην συνέχεια, είναι δυνατόν να φέρει μία εντελώς νέα εποχή στα διεθνή πράγματα.