Το χαρτί σανγκπί κόβεται σε μικρά κομμάτια για να φτιάξει το κουβούκλιο μιας ομπρέλας. [Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

Από τότε που ο Λιου Γουέι-σουέ είδε για πρώτη φορά μια χειροποίητη χάρτινη ομπρέλα πριν από 17 χρόνια, γοητεύτηκε από την μακραίωνη χειροτεχνία και τις τεχνικές δημιουργίας της. Εκείνη την εποχή δεν ήξερε ακόμα ότι μια μέρα, θα έφερνε τη δική του σύγχρονη πινελιά στην υπό εξαφάνιση παράδοση.

Κατασκευασμένες από μπαμπού και λαδόχαρτο, τέτοιες ομπρέλες μειώθηκαν σε απήχηση και παραγωγή στη δεκαετία του 1970 με την υιοθέτηση των σύγχρονων ομπρελών. Το 2007, η χάρτινη κατασκευή ομπρελών Γιουχάνγκ καταχωρήθηκε ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά της επαρχίας Τζετζιάνγκ για την υψηλή τέχνη και την πολυπλοκότητά της.

Τεχνίτες συνδέουν το κουβούκλιο στα πλευρά της ομπρέλας. [Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

«Πίσω από μια ομπρέλα κρύβεται η αρχαία σοφία, που περνάει από γενεά σε γενεά. Θέλω να εξερευνήσω τις άπειρες δυνατότητές της και να δώσω νέα πνοή στην κατασκευή ομπρέλας», λέει ο 33χρονος τεχνίτης από την περιοχή Γιουχάνγκ του Χανγκτζόου, στην επαρχία Τζετζιάνγκ της Ανατολικής Κίνας. Το 2015, ο Λιου παρουσίασε μια χάρτινη ομπρέλα με διάμετρο 3 μέτρων στην εμπορική έκθεση Maison et Objet του Παρισιού. Το 2016, έδειξε τη δουλειά του στην Εβδομάδα Σχεδίου του Μιλάνου. Πέρυσι, οι ομπρέλες του εκτέθηκαν σε έκθεση στο Μουσείο του Παλατιού στο Πεκίνο.

Ένα από τα βήματα στην δημιουργία μιας ομπρέλας. [Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

«Ελπίζω ότι η ομορφιά της χάρτινης ομπρέλας θα μπορέσει να εκτιμηθεί από περισσότερους ανθρώπους και θα είναι μια ομπρέλα που μπορεί να αντέξει μια καταιγίδα», λέει ο Λιου. Από την επιλογή του μπαμπού, την κοπή του σε ξυλάκια, την επικάλυψη χαρτιού με σπορέλαιο έως το δίπλωμα του χάρτινου κουβούκλιου, χρειάζονται περισσότερες από 15 ημέρες και 72 βήματα για τρεις ή τέσσερις τεχνίτες ώστε να καταφέρουν να φτιάξουν μια παραδοσιακή χάρτινη ομπρέλα, σύμφωνα με τον Λιου.

[Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

Κάθε χρόνο, περίπου 1.500 χάρτινες ομπρέλες κατασκευάζονται στο χέρι στο στούντιο του Λιου, την πρώην κατοικία του παππού του, που βρίσκεται σε ένα δάσος μπαμπού στο χωριό Σιγού, στο Χανγκτζόου.

Οι τεχνίτες ακολουθούν τις ίδιες διαδικασίες που έκαναν οι προκάτοχοί τους αιώνες πριν. Κόβουν το μπαμπού που μοιάζει με κέλυφος χελώνας, σε ηλικία περίπου 6 ετών, το χειμώνα, όταν το φυτό αδρανεί και σταματά να αναπτύσσεται. Το νερό εξατμίζεται από το στέλεχος, και στη συνέχεια μπορεί να κοπεί για τις ‘νευρώσεις’ της ομπρέλας, σύμφωνα με τον Λιου.

Χρειάζονται περισσότερες από 15 ημέρες και 72 βήματα για τρεις ή τέσσερις τεχνίτες για να φτιάξουν μια χάρτινη ομπρέλα.[Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

Το κουβούκλιο είναι φτιαγμένο με χαρτί σανγκπί, ένα παραδοσιακό υλικό από τον εσωτερικό φλοιό της μουριάς. Αυτή η διαδικασία έχει ιστορία που χρονολογείται από τη δυναστεία των Χαν (206 π.Χ.-220 μ.Χ.).

Αφού πειραματίστηκε με δεκάδες τύπους χαρτιού, ο Λιου βρήκε τελικά ότι η υφή και το πάχος του χαρτιού σανγκπί, κατασκευασμένο από έναν τεχνίτη στην επαρχία Ανχούι, πληρούσε όλες τις απαιτήσεις του.

Ο Λιου Γουέι-σουέ έμαθε την τέχνη της παραδοσιακής ομπρέλας από το μηδέν, όπως το πριόνισμα ενός μπαμπού, το γυάλισμα των πλευρών και το πλέξιμο του νήματος. [Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

Για να αποδείξει ότι η χάρτινη ομπρέλα του μπορεί να αντέξει στο χρόνο, ο Λιου έστειλε τις ομπρέλες του για να υποβληθούν σε ποιοτικό έλεγχο και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ομπρέλες μπορούν να ανοιχθούν και να κλείσουν περισσότερες από 1.000 φορές.

Επιπλέον, ο Λιου θέλει οι ομπρέλες του να έχουν απήχηση στους σημερινούς καταναλωτές. Εφαρμόζοντας τα χρώματα που ανακατεύει μόνος του, κάθε ομπρέλα βάφεται στο χέρι. Το κατάστημά του στην πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου Taobao έχει σχεδόν 85.000 ακόλουθους με τις τιμές ομπρέλας να κυμαίνονται από εκατοντάδες έως χιλιάδες γιουάν.

Ο Λιου έμαθε την τέχνη από το μηδέν, όπως το πριόνισμα ενός μπαμπού, το γυάλισμα των πλευρών και το πλέξιμο νήματος.[Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

Αναζωογόνηση χαμένων δεξιοτήτων

Η προέλευση της σύγχρονης ομπρέλας πιστεύεται ότι πηγαίνει πολύ πίσω. Σύμφωνα με το Αρχεία της κομητείας Γιουχάνγκ, ένα χάρτινο κατάστημα ομπρελών άνοιξε στο Γιουχάνγκ το 1769. Κατά συνέπεια, οι χάρτινες ομπρέλες Γιουχάνγκ ήταν εξαιρετικά δημοφιλείς.

Το 1951, τρία χρόνια μετά την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, η επαρχιακή κυβέρνηση του Τζετζιάνγκ ίδρυσε έναν συνεταιρισμό για την κατασκευή χάρτινων ομπρελών Γιουχάνγκ. Στο απόγειό του, σχεδόν 5 εκατομμύρια ομπρέλες πωλούνταν ετησίως.

Χρειάζονται περισσότερες από 15 ημέρες και 72 βήματα για τρεις ή τέσσερις τεχνίτες για να φτιάξουν μια χάρτινη ομπρέλα.[Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

Για τον 81χρονο Λιου Γιοουτσουάν, τον παππού του Λιου Γουέι-σουέ, οι παιδικές του αναμνήσεις ήταν στενά συνδεδεμένες με χάρτινες ομπρέλες. Όμως, στη δεκαετία του 1970, φαινομενικά εν μία νυκτί, οι χάρτινες ομπρέλες εξαφανίστηκαν καθώς οι σύγχρονες ομπρέλες έγιναν ευρέως διαθέσιμες.

Το 1982, ο Λιου Γιοουτσουάν σκέφτηκε να αναβιώσει τη χειροτεχνία της παραδοσιακής ομπρέλας και αγόρασε 100 σετ αξόνων από μπαμπού σε τιμή άνω των 100 γιουάν (14,56 $). Ήταν πολλά τα χρήματα εκείνη την εποχή, όταν ένας εργάτης στο εργοστάσιο κέρδιζε μόλις μερικές δεκάδες γιουάν το μήνα.

[Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

Το σχέδιο του Λιου Γιοουτσουάν εξελίχθηκε τελικά όπως ήλπιζε αν και εκείνη τη χρονιά διορίστηκε διευθυντής ενός εργοστασίου χρωμάτων και έτσι αποθήκευσε τα εξαρτήματα ομπρέλας στο σπίτι του για 24 χρόνια.

Συνταξιούχος πια το 2006 ο Λιου Γιοουτσουάν αναζωπύρωσε το πάθος του για την κατασκευή ομπρελών. Βρήκε τέσσερις ειδικούς κατασκευαστές ομπρελών για να τον βοηθήσουν να αναβιώσει την τέχνη και ανέλαβε μαθητευόμενους για να συνεχίσει την παράδοση.

Ο μέσος όρος ηλικίας τους είναι άνω των 50 ετών. Το 2007, οι προσπάθειές τους απέδωσαν όταν η επαρχιακή κυβέρνηση κατέταξε την τεχνική κατασκευής ομπρελών ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά.

Ωστόσο, ο Λιου Γιοουτσουάν εξακολουθεί να ανησυχεί για το μέλλον της τέχνης καθώς έχουν απομείνει μόνο λίγοι ηλικιωμένοι τεχνίτες. Δεν ήξερε τότε ότι η αναβίωση της χειροτεχνίας του είχε φυτέψει έναν σπόρο στην καρδιά του εγγονού του ο οποίος αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Χανγκτζόου το 2014 με πτυχίο στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό, και παράτησε τη δουλειά του σε μια εταιρεία σχεδιασμού, για να δημιουργήσει το δικό του στούντιο σχεδιασμού χάρτινων ομπρελών το 2015.

Ο Λιου Γουέι-σουέ (δεξιά) μαθαίνει την τέχνη από την αρχή, όπως το πριόνισμα ενός μπαμπού, το γυάλισμα πλευρών και το πλέξιμο νήματος.[Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

«Για μένα, η κληρονομιά της διαδικασίας κατασκευής χάρτινων ομπρελών είναι σημαντική και είμαι πολύ χαρούμενος που ο εγγονός μου είναι πρόθυμος να την αναλάβει», λέει ο παππούς Λιου.

Γνωρίζοντας πόσο δύσκολο ήταν να αναβιώσει η τέχνη, ο Λιου Γιοουτσουάν έδωσε στον εγγονό του 60.000 γιουάν για να τον στηρίξει. Στην πρώην διώροφη κατοικία του παππού του, ο εγγονός άρχισε να μαθαίνει την κατασκευή ομπρελών από την αρχή. Τον πρώτο χρόνο, είχε μόνο έναν στόχο - να φτιάξει μια ομπρέλα και να την πάει στο Maison et Objet εκείνης της χρονιάς.

«Πίσω από μια χειροποίητη ομπρέλα, υπάρχει μια περίπλοκη διαδικασία, η οποία χρειάζεται υπομονή και φροντίδα», λέει ο Λιου Γουέι-σουέ, προσθέτοντας ότι κάθε λεπτομέρεια έχει σημασία. Το μπαμπού πρέπει να εμποτιστεί σε νερό για 30 ημέρες και να στεγνώσει για να αποφευχθεί η μούχλα και η ζημιά από τα σκουλήκια. Συνήθως, μια ομπρέλα χρειάζεται 36 ξυλάκια και 36 φορεία, τα οποία πρέπει να προέρχονται από το ίδιο μίσχο μπαμπού, σύμφωνα με τον ίδιο.

Μετά τη συναρμολόγηση όλων των εξαρτημάτων, το νήμα μπλέκεται μέσω των νευρώσεων και των φορείων, μετρημένο προσεκτικά για να ανοίξει σωστά η ομπρέλα. Στη συνέχεια έρχεται η προσάρτηση του θόλου, που είναι κατασκευασμένος από μικρά μπαλώματα κολλημένου χαρτιού σανγκπί. Αφού διπλώσουν το χάρτινο κουβούκλιο με το χέρι, οι τεχνίτες το ζωγραφίζουν με κινέζικα πινέλα. Το τελευταίο βήμα είναι να βουρτσίσουν τον θόλο με λάδι κεριού δύο φορές για να τον αδιαβροχοποιήσουν.

Ο Φανγκ Τζιντσουάν, κατασκευαστής ομπρελών στο στούντιο που άρχισε να μαθαίνει την τέχνη σε ηλικία 12 ετών, λέει ότι χρειάζονται τουλάχιστον τρία χρόνια για να αποκτήσει κανείς όλα τα προσόντα.

Ο Λιου Γιοουτσουάν ελέγχει μια ομπρέλα από μπαμπού. [Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

«Στο στούντιο μου, κάθε ομπρέλα είναι μοναδική, γιατί τα χρώματα είναι ελαφρώς διαφορετικά κάθε φορά που τα ανακατεύω και κάθε γραμμή ζωγραφίζεται στο χέρι», λέει ο Λιου Γουέι-σουέ.  Ωστόσο, η προσέλκυση νέων πελατών δεν του αρκεί, θέλει κάτι περισσότερο από το να πουλάει χάρτινες ομπρέλες.

Για να βοηθήσει περισσότερους ανθρώπους να γνωρίσουν τη χειροτεχνία, έχει δώσει διαλέξεις για την κατασκευή χάρτινων ομπρελών σε κοντινά σχολεία και κοινότητες και μετέφερε τις ομπρέλες του σε φεστιβάλ και εκθέσεις τέχνης και χειροτεχνίας.

Στις αρχές του 2020, με την υποστήριξη της τοπικής κυβέρνησης, άνοιξε ένα μουσείο με χάρτινες ομπρέλες Γιουχάνγκ στην πόλη Πινγκγιάο στο Γιουχάνγκ, όπου οι επισκέπτες μπορούν να δουν ειδικούς τεχνίτες και να αποκτήσουν εμπειρία με μια σειρά μαθημάτων ζωγραφικής ομπρέλας.

«Ελπίζω ότι το μουσείο μας μπορεί να ενεργοποιήσει τη φαντασία των επισκεπτών. Όταν παίρνετε μια ομπρέλα στο σπίτι, εκτός από λειτουργική, μπορεί να είναι και διακοσμητική. Για παράδειγμα, βάλτε την σε μια βάση με μια λάμπα και μπορεί να μετατραπεί σε μια όμορφη λάμπα.

Η εξερεύνηση των δυνατοτήτων της στην καθημερινή ζωή κρατά την αρχαία τέχνη της κινεζικής παραδοσιακής ομπρέλας ζωντανή», λέει ο Λιου Γουέι-σουέ.