Μια ιστορία τυλιγμένη σε αγνό μετάξι (B' Μέρος)

Εύα Παπαζή

Κεντημένο μεταξωτό ύφασμα που βρέθηκε σε ταφικό συγκρότημα στο Γκανσού, Επαρχιακό Μουσείο Γκανσού. [φωτογραφία/ China Daily]

Όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο(http://greek.cri.cn/801/2018/03/20/121s26929.htm), η ανάπτυξη της μεταξουργίας, που είχε την στήριξη κάθε δυναστείας, επηρέασε την ονομασία του μακρύτερου εμπορικού δρόμου εκείνης της εποχής και όλοι ήθελαν να αποκτήσουν το ύφασμα που ήταν τόσο γνωστό για την ομορφιά του, όσο και για την αντοχή του. Βυζαντινά νομίσματα που βρέθηκαν σε τάφο στο Σαανσί, χρονολογούνται από την εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού (483-565) και συνδέονται με την αγορά του κινεζικού μεταξιού από τους βυζαντινούς.

Οι καμήλες, έγιναν μια τυπική εικόνα του τότε εμπορίου και τα κεραμικά με την μορφή καμήλας υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες στους τάφους κατά μήκος της διαδρομής του Δρόμου του Μεταξιού. Η υπομονετική καμήλα άλλωστε, ήταν αυτή που μετέφερε σημαντικότατα αγαθά όπως τα μουσικά όργανα, το κρασί, και το μετάξι για εκατοντάδες χρόνια, όπως αναφέρει ο Τζάο, διευθυντής του Εθνικού Μουσείου του Μεταξιού.

Το μετάξι έγινε το Νούμερο 1 εμπορικό αγαθό του ομώνυμου δρόμου, διότι ήταν ελαφρύ και εύκολο στην μεταφορά του, σε σχετικά μεγάλες ποσότητες. Το πάθος των ανθρώπων παντού για το μετάξι, έφερε μεγάλα κέρδη στους μεσάζοντες, που ήταν κυρίως Σογδιανοί έμποροι που το πουλούσαν σε τιμή που έφτανε ακόμα και εκατοντάδες φορές πάνω από το αρχικό του κόστος, κάνοντας έτσι το ύφασμα αυτό να γίνει το πιο «σκληρό νόμισμα» των εμπορικών συναλλαγών.

Ξύλινα καρούλια της δυναστείας Χαν από το Γκανσού, Επαρχιακό Μουσείο Γκανσού. [φωτογραφία/ China Daily]

Όπως αναφέρει ένας από τους κορυφαίους ερευνητές του αρχαίου Δρόμου του Μεταξιού, ο Ρονγκ Σιντζιάνγκ, κατά τον 5ο αιώνα στο Γκαοτσάνγκ, ένα μικρό βασίλειο στο Τουρπάν του ανατολικού Σιντζιάνγκ, η πληρωμή των φόρων γινόταν με μετάξι.

«Αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο που αποδεικνύει ότι η περιοχή εκείνη την εποχή ήταν σε θέση να παράγει το δικό της μετάξι» όπως λέει ο ίδιος. Παρότι λοιπόν, τα μεγαλύτερα κέντρα παραγωγής μεταξιού ήταν πάνω από 1000 χιλιόμετρα στα ανατολικά προς στο κέντρο της Κίνας, μια σειρά από κρατίδια και πόλεις κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού, ήταν σε θέση να «υφαίνουν» την δική τους ιστορία του μεταξιού, επηρεασμένη από την πλούσια τοπική κουλτούρα.

Αμέτρητοι θρύλοι υπάρχουν σχετικά με την μετάδοση της μυστικής τεχνικής της μεταξουργίας στην Δύση. Ένας από αυτούς, βρίσκεται στις Καταγραφές του Σιγιού κατά την Περίοδο των Τανγκ, ένα δωδεκάτομο έργο που θεωρείται ότι γράφτηκε από τον Σουανζάνγκ, τον βουδιστή μοναχό που ταξίδεψε από την πόλη Σι'αν στην Ινδία για να βρει τις βουδιστικές γραφές, μεταξύ του 628 και 645 μ.Χ.

Σύμφωνα με το βιβλίο του Σουανζάνγκ ο βασιλιάς του Σιγιού είχε στείλει αποστολή για να ζητήσει από την χώρα της ανατολής να του σταλούν αυγά μεταξοσκώληκα, αλλά του αρνήθηκαν. Χωρίς να το βάλει κάτω, ζήτησε να παντρευτεί μια πριγκίπισσα από εκεί και η πρότασή του έγινε δεκτή. Ο αγγελιοφόρος του τότε είπε κρυφά στην πριγκίπισσα ότι εκεί που θα πήγαινε να παντρευτεί δεν θα υπήρχαν μεταξοσκώληκες. «Φέρε μερικούς ώστε να μπορείς να κάνεις το δικό μετάξι» φαίνεται να της είπε και εκείνη έκανε ακριβώς αυτό χωρίς να το μάθει ο αυτοκράτορας. Έτσι το μυστικό αποκαλύφθηκε.

Μια ταπετσαρία που ανακαλύφθηκε στο Σιτζιάνγκ και χρονολογείται από την δυναστεία Χαν, απεικονίζει έναν Κένταυρο. [φωτογραφία/China Daily]

«Δεν υπάρχει ημερομηνία στην ιστορία αυτή, αλλά έχουμε λόγο να πιστεύουμε ότι η «χώρα στην ανατολή» αναφέρεται στην Κίνα, που ήταν γνωστή στους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους γεωγράφους ως« Σηρία», μια χώρα που ουσιαστικά ταυτίζεται με την σηροτροφία», γι'αυτό και στην αρχαία Ελλάδα το μετάξι ήταν γνωστό ως «σήρ» και ο λαός που το παρήγε ως «Σήρες».

Κρίνοντας από τις αρχαιολογικές ανασκαφές, η μέθοδος για την εκτροφή του μεταξοσκώληκα είχε φτάσει στο κράτος Σιγιού από τον τρίτο αιώνα. Ξύλινα καρούλια της Δυναστείας Χαν που βρέθηκαν στην περιοχή, είχαν ακόμα τυλιγμένα γύρω τους γκρίζα και ωχρά μεταξωτά νήματα μετά από 1.800 χρόνια κάτω από το έδαφος.

Πιστεύεται ότι, Νεστοριανοί χριστιανοί μοναχοί είχαν σταλεί από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α' ως κατάσκοποι στο δρόμο του μεταξιού από την Κωνσταντινούπολη στην Κίνα για να κλέψουν τα αυγά του μεταξοσκώληκα, επιτυγχάνοντας έτσι την παραγωγή μεταξιού στη Μεσόγειο.

Ωστόσο, η ιδέα ότι η σηροτροφία ήταν ένα αυστηρά φυλαγμένο μυστικό, αποτέλεσε πάντοτε αντικείμενο διαφωνίας. Ο Σουν Τσι, ένας Κινέζος ιστορικός και αρχαιολόγος, πιστεύει ότι η κινεζική κυβέρνηση στην αρχαιότητα σπάνια έκανε οτιδήποτε για να αποτρέψει τη διαρροή των μεθόδων δημιουργίας μεταξιού, και αντιθέτως, προωθούσε τη διάδοσή τους.

«Ο κύριος στόχος των Κινέζων ηγετών στην προσπάθειά τους να φτάσουν πέρα από το Δρόμο του Μεταξιού, ήταν πάντα να επιδείξουν τη δύναμη και το μεγαλείο των αυτοκρατοριών τους. Πράττοντας με έναν κοντόφθαλμο και συμφεροντολογικό τρόπο, θα υπονόμευε αυτόν τον στόχο».

Ακόμα όμως κι αν το έκαναν, το γεγονός ότι η παραγωγή του μεταξιού πραγματοποιούταν σε εθνικό επίπεδο, καθιστούσε πρακτικά αδύνατο να κρατηθεί το μυστικό μέσα στα πορώδη σύνορα της χώρας.

(συνεχίζεται)