Μια ιστορία τυλιγμένη σε αγνό μετάξι (Α' Μέρος)

Εύα Παπαζή

Εδώ και αιώνες, είναι πάρα πολλά τα περιστατικά που σχετίζονται με το κινέζικο μετάξι, ένα πασίγνωστο αγαθό που μεταφερόταν στην διηπειρωτική διαδρομή που είναι γνωστή σήμερα ως ο Δρόμος του Μεταξιού.

Στην «Σε Ακτίνα πολλών Μιλίων: Έκθεση Παγκόσμιας Κληρονομιάς κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού στο Χονγκ Κονγκ» ένας επισκέπτης παρατηρεί ένα λείψανο με φορεσιά από πολυτελές μετάξι που βρέθηκε στο Σιντζιάνγκ. [φωτογραφία: China Daily]

Το 53 π.Χ ο Μάρκος Λικίνιος Κράσσος, ένας Ρωμαίος στρατηγός και πολιτικός που προηγουμένως ήταν ύπατος στην Ρωμαϊκή Δημοκρατία, πολεμούσε τα στρατεύματα της Παρθικής Αυτοκρατορίας στις Κάρρες (σημερινή Χαράν στην Τουρκία).

Πάνω στον πυρετό της μάχης οι Πάρθοι σήκωσαν ένα στρατιωτικό λάβαρο από κινέζικο μετάξι, που κάτω από τον ήλιο, έλαμψε εντυπωσιακά. Ζαλισμένοι από την λάμψη αυτή που δεν είχαν ξαναδεί οι Ρωμαίοι, πανικοβλήθηκαν και τελικά έχασαν οικτρά.

Αυτή είναι μία από τις πολλές ιστορίες γύρω από το κινέζικο μετάξι, ένα πασίγνωστο αγαθό που μεταφερόταν χιλιάδες χιλιόμετρα από την Κίνα στο έξω κόσμο.

Ένα μεταξωτό λάβαρο, απεικονίζει ένα άρμα με άλογα που μεταφέρει τον ελληνικό θεό Ήλιο. Βρέθηκε σε ανασκαφές στην επαρχία Τσινγκχάι, της δυτικής Κίνας. [φωτογραφία: China Daily]

«Η ονομασία Δρόμος του Μεταξιού ακούστηκε στο τέλος του 19ου αιώνα από τον Γερμανό γεωλόγο και ανατολιστή Φέρντιναντ φον Ριχτχόφεν, ο οποίος μεταξύ του 1868 και του 1872 είχε κάνει μεγάλη έρευνα στην Κίνα» λέει ο Τζάο Φενγκ, διευθυντής του Κινεζικού Εθνικού Μουσείου του Μεταξιού στο Χανγκτζόου, στην επαρχία Τζετζιάνγκ.

«Με την πάροδο των χρόνων πολλοί προσπάθησαν να αποκαλέσουν τον δρόμο με άλλα ονόματα – των μπαχαρικών και του νεφρίτη για παράδειγμα - μια και ήταν πολλά τα σημαντικά αγαθά των εμπορικών συναλλαγών της διαδρομής. Αλλά κανένα τους δεν μπόρεσε να αντέξει τον ανταγωνισμό» λέει ο Τζάο που ήταν επιμελητής και σε μια άλλη έκθεση με τίτλο «Μεταξωτά του Δρόμου του Μεταξιού».

Ο Τζάο μας παρουσίασε και έναν επιχρυσωμένο χάλκινο μεταξοσκώληκα που βρέθηκε στην επαρχία Σαανσί, της οποίας η πρωτεύουσα Σι'αν, ήταν κάποτε η πρωτεύουσα μεγάλου μέρους της Δυναστείας Χαν (206 π.Χ με 220 μ.Χ). Η πόλη αυτή αποτελούσε και την αφετηρία του Δρόμου του Μεταξιού που πρωτοξεκίνησε κατά την βασιλεία του αυτοκράτορα Γουντί μεταξύ του 139 π.Χ και 126 π.Χ.

Ένας δράκος 3000 ετών, σε σχήμα μεταξοσκώληκα από νεφρίτη, βρέθηκε σε ανασκαφή στο Χενάν. [φωτογραφία: China Daily]

Ο μεταξοσκώληκας είναι μόνο 5,4 εκατοστά μακρύς. Το σώμα του είναι διαχωρισμένο σε 9 μέρη, και έχει μπροστινά, μεσαία και πισινά πόδια. Το σώμα του και η θέση της κεφαλής του δείχνουν ότι είναι πάνω στην διαδικασία δημιουργίας μετάξης. Χρονολογείται από την δυναστεία Χαν.

«Το επίπεδο του ρεαλισμού που έχει επιτύχει ο τεχνίτης του χάλκινου μεταξοσκώληκα είναι εκπληκτικό» όπως λέει ο Τζάο. «Δείχνει, όχι μόνο την τέλεια τεχνική, η οποία μπορούσε να επιτευχθεί μόνο από την επαναλαμβανομένη εκτέλεση του ίδιου σχεδίου, αλλά και την εμβληματική θέση που είχε μια μικρή κάμπια εκείνη την εποχή.

Η κυβέρνηση των Χαν λειτουργούσε μεγάλα εργαστήρια, από τα οποία μερικά, βρίσκονταν μέσα στα αυτοκρατορικά παλάτια στο Σι'αν, στα οποία εργάζονταν χιλιάδες υφαντές, όπως μας πληροφορεί ο Τζάο.

Αυτοί οι υφαντές, που οι περισσότεροι ήταν γυναίκες, παρήγαν μεταξωτά υφάσματα με φωτεινά χρώματα και εξεζητημένα σχέδια στα οποία ακόμα μπορούμε να ρίξουμε μια ματιά από τα κομμάτια που έχουν βρεθεί σε αρχαιολογικές ανασκαφές, κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού.

Αξίζει να αναφερθεί ότι οι υφάντριες είχαν μια σχετικά καλύτερη θέση σε σχέση με άλλους τεχνίτες καθώς ξέρουμε ότι μερικές - για παράδειγμα η κυρία Μπο που ήταν η μητέρα του αυτοκράτορα Γουεντί (203 με 157 π.Χ) – επιλέγονταν για να γίνουν παλλακίδες και σύζυγοι των ηγετών Χαν και των γιών τους.

(συνεχίζεται)