塞翁失马 sài wēng shī mǎ：Ο γέρος Σάι έχασε το άλογό του

Η σημερινή μας παροιμία προέρχεται από μια μικρή ιστορία που έχει καταγραφεί στο έργο «Χουάι Ναν Ζι», ένα βιβλίο της Δυναστείας των Δυτικών Χαν (202 π.Χ—9 μ.Χ) που κυρίως μιλάει για τον Ταοϊσμό. Αυτή η ιστορία εξηγεί ξεκάθαρα την ξακουστή πρόταση του Λάο Τσε «στην δυστυχία γεννιέται η καλοτυχία και στην καλοτυχία κρύβεται η δυστυχία». Στο «Χουάι Ναν Ζι» σημειώνονται τα εξής:

Ένας γέρος που κατοικούσε κοντά στο Σινικό Τείχος και ήξερε καλά την κινεζική μαντική τέχνη, έχασε μια φορά το άλογό του όταν ξαφνικά αυτό ξέφυγε και πήγε σε μια βαρβαρική περιοχή. Οι γείτονες πήγαν να τον παρηγορήσουν για το χάσιμό του, αλλά ο γέρος απάντησε, «πώς ξέρετε ότι δεν είναι για καλό;». Μερικούς μήνες αργότερα, το άλογό του γύρισε μαζί με μερικά άλογα των βαρβάρων. Οι γείτονες ήρθαν να τον συγχαρούν αλλά ο γέρος είπε, «πώς ξέρετε ότι δεν είναι αυτό ένα κακό πράγμα;». Τότε απέκτησε πολλά άλογα στο σπίτι του και ο γιος του στον οποίο άρεσε πολύ να κάνει ιππασία, έπεσε από ένα άλογο και έσπασε το μηρό του. Οι άνθρωποι ήρθαν πάλι να τον παρηγορήσουν αλλά ο γέρος απάντησε, «πώς ξέρετε ότι δεν είναι καλό πράγμα;» Μετά από ένα χρόνο, οι βάρβαροι εισέβαλαν στην Κίνα εκείνης της εποχής περνώντας το Σινικό Τείχος και οι νεαροί άνδρες πήραν τα όπλα και πήγαν στον πόλεμο. Λόγω του πολέμου, οι περισσότεροι που κατοικούσαν κοντά στο Σινικό Τείχος πέθαναν ενώ επέζησαν ο γέρος και ο γιος του που χάρη στο κουτσό πόδι του δεν πήγε στο πεδίο μάχης. Επομένως η ιστορία μας λέει ότι το καλό μετατρέπεται σε κακό και το κακό μετατρέπεται σε καλό. Η μετατροπή είναι τόσο γρήγορη ώστε δεν μπορεί κανείς να το μελετήσει βαθιά και η αλήθεια είναι τόσο περίπλοκη ώστε δεν μπορεί κανείς να την κατανοήσει πλήρως.

Η λέξη «Σάι» κανονικά έχει την σημασία των φρουρίων στα σύνορα ενώ στην παροιμία αυτή εννοείται το Σινικό Τείχος. «Ο γέρος Σάι» σημαίνει τον γέρο που κατοικούσε κοντά στο Σινικό Τείχος. Σήμερα η παροιμία αυτή συμβολίζει την μετατροπή μεταξύ του καλού και του κακού. Για παράδειγμα, μπορούμε να πούμε ότι «αν και δεν πρόλαβες το αεροπλάνο, ο γέρος Σάι έχασε το άλογό του, πώς ξέρεις ότι δεν είναι καλό; Ίσως να γινόταν αεροπειρατεία στο αεροπλάνο.»