Ράβοντας μια νέα εικόνα στην παραδοσιακή ενδυμασία

Μια ομάδα λάτρεις του τσιπάο ποζάρουν κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης στο Χονγκ Κονγκ το 2019.[Φωτογραφία/Xinhua]

Κομμάτια υφάσματος είναι διάσπαρτα σε ένα ραφείο ενώ ένας χαμογελαστός ηλικιωμένος άνδρας, με μια μεζούρα στο λαιμό του, ανοίγει ένα άλμπουμ εικόνων της παλιάς Σαγκάης με γυναίκες που φορούν τσιπάο ή αλλιώς τσεονγκσάμ.

Ο 89χρονος Λεόνγκ Λονγκ-Κονγκ, δεν είναι πολύ γνωστός στην ηπειρωτική Κίνα, αλλά άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν θαυμάσει τη δουλειά του, χάρη στη βραβευμένη ταινία του σκηνοθέτη Γουόνγκ Καρ Βάι, In the Mood for Love. Η ταινία παρουσίασε 23 πολύχρωμα τσιπάο φτιαγμένα από τον Λεόνγκ όταν το παραδοσιακό φόρεμα ήταν ακόμα δημοφιλές στους δρόμους του Χονγκ Κονγκ.

Το κινέζικο τσιπάο, γεννήθηκε πριν από έναν αιώνα στη Σαγκάη και πέρασε στην ιστορία μέσα από τα χέρια παλιών ραπτών μένοντας βαθιά ριζωμένο στην κινεζική κουλτούρα.

Το τσιπάο, με ψηλό γιακά και μικρά υφασμάτινα κουμπιά στο μπροστινό μέρος, δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της δυναστείας Τσινγκ (1644-1911). Στο Χονγκ Κονγκ, είναι γνωστό ως τσεονγκσάμ, που σημαίνει "μακρύ φόρεμα" στα καντονέζικα.

Ο ράφτης Λεόνγκ Λονγκ-Κόνγκ εργάζεται σε ένα στούντιο στο Χονγκ Κονγκ.[Φωτογραφία/Xinhua]

«Το τσεονγκσάμ ήταν πολύ δημοφιλές, όταν οι άνθρωποι δεν είχαν πολλές επιλογές για να αγοράσουν ρούχα δυτικού τύπου», λέει ο Λεόνγκ, προσθέτοντας ότι το φόρεμα ήταν ένα καθημερινό ρούχο μεταξύ των γυναικών του Χονγκ Κονγκ, από τις λιγότερο ευκατάστατες έως τις πιο πλούσιες γυναίκες σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.

«Τώρα, κανείς δεν τα φοράει, παρά μόνο σε μεγάλες και χαρούμενες περιστάσεις».

Ο Λεόνγκ ήρθε στο Χονγκ Κονγκ από τη γειτονική επαρχία Γκουανγκντόνγκ σε ηλικία 13 ετών πριν ξεκινήσει τη μαθητεία του, η οποία φαινόταν να ήταν ο μόνος τρόπος για να κερδίσει το καθημερινό ψωμί εκείνη την εποχή.

«Ήμουν πολύ μικρός για να ξέρω τι να κάνω και ήταν τόσο δύσκολο να βγάλω τα προς το ζην εκείνη την εποχή», λέει ο ίδιος.

Ολοκληρώνοντας μια τριετή μαθητεία φτιάχνοντας τσιπάο και κοστούμια, ο Λεόνγκ είδε τη σταδιακή αλλαγή του τσιπάο από ένα φόρεμα της εθνότητας των Μαντσού να φτάνει στον συνδυασμό κινεζικών και δυτικών δεξιοτήτων ραπτικής στο Χονγκ Κονγκ.

Το μοναδικό αυτό φόρεμα, που είχε ψηλό λαιμό και ίσια φούστα που κάλυπτε το σώμα μιας γυναίκας εκτός από το κεφάλι, τα χέρια και τα πόδια της, τη δεκαετία του 1950 απόκτησε πιο αποκαλυπτικό κόψιμο, πιο κοντά μανίκια και ψηλό σκίσιμο όταν το παραδοσιακό ένδυμα μεταφέρθηκε στο Χονγκ Κονγκ από μια ομάδα ραφτών της Σαγκάης. Οι μέρες δόξας του τσιπάο στις δεκαετίες του 1950 και του 1960 πέρασαν όμως όταν το Χονγκ Κονγκ έπεσε σε μια εποχή γρήγορης μόδας και μαζικής παραγωγής έτοιμων ενδυμάτων.

"Οι παλιοί ράφτες πέθαναν και ως ένας από τους νεότερους, είμαι από τους λίγους που έχουν απομείνει", λέει ο 74χρονος Τσουν Τσεόνγκ-Λαμ, ένας άλλος ράφτης στο Χονγκ Κονγκ.

Στη δεκαετία του 1980, διατηρούσε περισσότερα από πέντε καταστήματα στο Χονγκ Κονγκ που πουλούσαν μετάξι και χειροποίητα τσιπάο, αλλά τώρα μόνο ένα παραμένει σε λειτουργία.

Αλλά το τσεονγκσάμ εξακολουθεί να είναι μια παράδοση που είναι ορατή σε επίσημες περιστάσεις, όπως γαμήλιες τελετές, πρεμιέρες ταινιών και ο διαγωνισμός Μις Χονγκ Κονγκ. Επίσης εξακολουθεί να χρησιμεύει ως σχολική στολή σε περισσότερα από 10 γυμνάσια στο Χονγκ Κονγκ.

«Για δεκαετίες, ήταν σε μεγάλο βαθμό μοναδικό στο Χονγκ Κονγκ, το οποίο κράτησε την παράδοση ζωντανή», λέει ο Λιου Τικ-Σανγκ, καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας του Χονγκ Κονγκ, προσθέτοντας ότι πολιτισμικά στοιχεία που είχαν διατηρηθεί στο Χονγκ Κονγκ επέστρεψαν στην ηπειρωτική χώρα με μια σύγχρονη τροπή μετά τη μεταρρύθμιση και το άνοιγμα στα τέλη της δεκαετίας του 1970.

Ένα μοντέλο παρουσιάζει μια δημιουργία τσιπάο από τη Mary Yu στο Συνεδριακό και Εκθεσιακό Κέντρο του Χονγκ Κονγκ τον Σεπτέμβριο.[Φωτογραφία/Xinhua]

Η τεχνική κατασκευής τσεονγκσάμ στο Χονγκ Κονγκ έχει εγγραφεί στον πέμπτο εθνικό κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, που ανακοινώθηκε πέρυσι τον Ιούνιο από την κυβέρνηση, λόγω της «εξαιρετικής ιστορικής και πολιτιστικής αξίας της», σύμφωνα με την κυβέρνηση της Ειδικής Διοικητικής Περιφέρειας του Χονγκ Κονγκ.

Με πολλούς από τους τεχνίτες του τσεονγκσάμ να είναι τώρα στα χρόνια του λυκόφωτος και με λιγότερους από 10 σημαντικούς ράφτες να έχουν απομείνει στο Χονγκ Κονγκ, βετεράνοι και νέοι σχεδιαστές προσπαθούν να βρουν έναν νέο τρόπο να μεταδώσουν την κληρονομιά του τσιπάο.

Ενώ ο Τσουν εξακολουθεί να διδάσκει μαθήματα ραψίματος τσεονγκσάμ στα σχολεία, ο Λεόνγκ, του οποίου οι μαθητευόμενοι είτε συνταξιοδοτήθηκαν είτε έφυγαν, δύσκολα μπορεί να συνεχίσει τη χρονοβόρα εργασία λόγω της ηλικίας και της κατάστασης της υγείας του.

"Τα παιδιά και τα εγγόνια θέλουν όλα να μάθουν αλλά έχουν λίγο χρόνο και υπομονή. Πολλοί άνθρωποι χτύπησαν την πόρτα μου και είπαν ότι ήθελαν να μάθουν", λέει η κόρη του Λεόνγκ, Έμα Λεόνγκ.

Για να συνεχίσει την παράδοση, η σχεδιάστρια μόδας Mary Yu, 41 ετών, που παρακολουθεί μαθήματα με τεχνικές δημιουργίας κουμπιών με κόμπους, προσπαθεί να ανανεώσει το σχέδιο του τσεονγκσάμ παίρνοντας στοιχεία από την κινεζική ιστορία και λογοτεχνία.

«Νιώθω ότι πρέπει να αξιοποιήσω την κινεζική κουλτούρα και να μάθω περισσότερα για το παρελθόν. Οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν μια εις βάθος κατανόηση του πολιτισμού τους για να προχωρήσουν μπροστά», λέει η Γιου. «Το σχέδιο μόδας απαιτεί μια βαθιά γνώση της κουλτούρας κάποιου πριν την οπτικοποιήσει. Μετά από μια περίοδο που θα φοράτε συνεχώς Chanel, θα έρθει μια μέρα που θα ανατρέξει κανείς στην παραδοσιακή κινεζική κουλτούρα, της οποίας η λεπτότητα, η πολυτέλεια και η κομψότητα έχουν κληρονομηθεί εδώ και χιλιάδες χρόνια. Είναι σημαντικό να βρεις το υλικό που υπάρχει στα γονίδιά σου και σου ταιριάζει καλύτερα».

Η Γιου δημιούργησε τη δική της επωνυμία τσιπάο το 2016 στο Yue Hwa Chinese Products Emporium στην περιοχή Κοουλούν του Χονγκ Κονγκ. Τα περισσότερα από τα ρούχα κατασκευάζονταν από ράφτες με έδρα το Σεντζέν της επαρχίας Γκουανγκντόνγκ ή το Χανγκτζόου της επαρχίας Τζετζιάνγκμπροστοο για το χαμηλότερο κόστος και την πιο παραδοσιακή δουλειά.

Στη συνεχώς εξελισσόμενη βιομηχανία της μόδας, το τσιπάο πλησιάζει σημερινή την εποχή. Φερμουάρ, μοτίβα ψηφιακών εκτυπώσεων και νέα υλικά όπως δαντέλα και τζιν έχουν παρουσιαστεί στην νέα γενιά. Πιο τολμηρές ιδέες όπως το 3D printed τσιπάο έχουν γίνει επίσης πραγματικότητα.

«Η κουλτούρα θα πρέπει να εξελίσσεται για να αντικατοπτρίζει την εποχή μας, κρατώντας παράλληλα μερικά από τα πιο βασικά στοιχεία, όπως τα κουμπιά με κόμπους, τον ψηλό γιακά και τα πλαϊνά σχισίματα», λέει η Κρίσταλ Χου, πρόεδρος της Royal Cheongsam Association στο Χονγκ Κονγκ και λάτρης του τσιπάο που έχει πάνω από 200 τέτοια φορέματα σε διάφορα στυλ.