Αιωνόβιες τέχνες φέρνουν καλύτερη ζωή στην Αυτόνομη Περιοχή του Θιβέτ, ΝΔ Κίνα

Άποψη από ψηλά της κομητείας Νιέμο. [Φωτογραφία/Xinhua]

Ως πολιτιστικά πλούσια κομητεία στην Αυτόνομη Περιοχή του Θιβέτ, το Νιέμο είναι γνωστό για τρεις τέχνες άυλης κληρονομιάς: το Θιβετιανό θυμίαμα, το χαρτί και η χαρακτική. Τώρα οι ντόπιοι χωρικοί αποκτούν μια καλύτερη ζωή με την τεχνογνωσία τους καθώς διατηρούν και μεταδίδουν αυτές τις τέχνες.

Στην αυτόνομη περιοχή του Θιβέτ, όπου κι αν επισκεφτείτε ναούς ή σπίτια, θα νιώσετε αμέσως μια ιδιαίτερη μυρωδιά που γεμίζει κάθε γωνιά. Πρόκειται για το Θιβετιανό θυμίαμα, η κύρια πρώτη ύλη του οποίου έρχεται από το κυπαρίσσι. Αυτό αλέθεται σε ξυλοπολτό σε νερόμυλο και αφού στεγνώσει μορφοποιείται σε πλακίδια λιβανιού.

Αυτά με τη σειρά τους αλέθονται σε σκόνη και αναμειγνύονται με σαφράν, μόσχο, σανταλόξυλο και άλλα φαρμακευτικά βότανα και μπαχαρικά, και στη συνέχεια στύβονται με την βοήθεια κεράτων βοδιού. Στεγνό και πιεσμένο σε λωρίδες, το τελικό προϊόν είναι έτοιμο για χρήση. Αυτή η τεχνική υπάρχει αυτούσια εδώ και χιλιάδες χρόνια. Το Νιέμο είναι η πατρίδα του Θόνμι Σαμπχότα, ενός Θιβετιανού ειδικού στο θυμίαμα

Οι μορφές του Κελσάνγκ Τενζίν (δεξιά) και του πατέρα του, ενός κληρονόμου άυλης κληρονομιάς της θιβετιανής χαρτοποιίας, αντανακλώνται στο νερό μιας δεξαμενής κατά τη διαδικασία παραγωγής χαρτιού.[Φωτογραφία/Xinhua]

Σήμερα το χαρτί του Θιβέτ, οφείλει την ύπαρξή του στην αξιόλογη αρχαία τέχνη δημιουργίας χάρτου. Η μετατροπή από την αρχική πρώτη ύλη σε μια συλλογή βιβλίων που μεταδίδουν τη θιβετιανή ιστορική μνήμη για χιλιάδες χρόνια, χωρίς να εμπλέκεται κανένας σύγχρονος μηχανισμός, είναι ένα δώρο της φύσης και το μυστικό του είναι μέρος της σοφίας του θιβετιανού λαού.

Το χαρτί αυτό έχει ιστορία πάνω από 1.300 χρόνια και εξακολουθεί να κατασκευάζεται σύμφωνα με τις παραδοσιακές τεχνικές. Λόγω της ειδικής σύνθεσης της πρώτης ύλης, το προϊόν έχει το χαρακτηριστικό της μακροζωίας.

Στο Θιβέτ, υπάρχουν πολλά κλασικά έργα λογοτεχνίας και ιστορίας τυπωμένα σε χαρτί Νιέμο, τα οποία έχουν διατηρηθεί για περισσότερα από χίλια χρόνια και είναι ακόμη πλήρως άθικτα. Το χαρτί Νιέμο του Θιβέτ, καταγράφει σιωπηλά για αιώνες την ιστορία του Θιβέτ και έχει δει την πρόοδο του πολιτισμού του.

Ο Κάρμα Τσόντρακ εργάζεται στο εργαστήριό του. [Φωτογραφία/Xinhua]

Η πρώτη ύλη για την κατασκευή του θιβετιανού χαρτιού είναι το «δηλητηριώδες γρασίδι του λύκου». Κάθε χρόνο τον Ιούλιο, αυτό το είδος χόρτου ανθίζει με όμορφα λουλούδια. Όμως η ομορφιά τους κρύβει κίνδυνο μια και είναι πολύ τοξικά και τα βοοειδή και τα πρόβατα τα αποφεύγουν μόλις τα δουν. Αλλά ακριβώς γι' αυτό, το χαρτί είναι "άτρωτο από όλα τα έντομα".

Οι άνθρωποι στο Νιέμο αποκαλούν αυτό το χόρτο, το οποίο φυτρώνει σε λιβάδια και αλπικά λιβάδια, ως «συνδετήρες». Χωρίς άνθη, το γρασίδι είναι δυσδιάκριτο, αλλά μόλις ανθίσει, αναγνωρίζεται εύκολα. Το χόρτο μεγαλώνει μέχρι το 1 μέτρο και φέρει μια κυλινδρική μπάλα λουλουδιών. Η εξωτερική πλευρά είναι λευκή και το κέντρο του λουλουδιού είναι ροζ ή μωβ. Η διαδικασία παρασκευής χαρτιού περιλαμβάνει το μάζεμα, το μούλιασμα, το πλύσιμο, την πολτοποίηση, το ξεφλούδισμα, το σχίσιμο, το ψήσιμο, το χτύπημα, την έκχυση, το στέγνωμα και τέλος την συμπίεση του προϊόντος σε ρολά διαφόρων μεγεθών.

Εργάτριες φτιάχνουν θιβετιανό θυμίαμα σε ένα εργαστήριο στο Νιέμο.[Φωτογραφία/Xinhua]

Οι απαρχές της τεχνικής της χάραξης εντοπίζονται στον έβδομο αιώνα. Ο θρύλος λέει ότι ο Σονγκτσέν Γκάμπο της 32ης γενιάς της δυναστείας Τούμπο ήρθε στην κοιλάδα της Λάσα για να επιλέξει την τοποθεσία της πρωτεύουσας.

Όταν ο Σονγκτσέν Γκάμπο έκανε μπάνιο στο ποτάμι, είδε τον ήλιο να διαθλάται τον βράχο για να αποκαλύψει ένα ‘μάντρα’ έξι χαρακτήρων, έτσι ζήτησε από τους τεχνίτες του Νεπάλ να χαράξουν το άγαλμα του Βούδα στον βράχο και στη συνέχεια έχτισε την πρωτεύουσα εδώ.

Από τότε, η λιθοτεχνία έχει γίνει η πιο κοινή μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης στο Θιβέτ και η χειροτεχνία Πούσουμ εξελίχθηκε από αυτήν. Προς το παρόν, μόνο ο δήμος Πούσουμ έχει διατηρήσει πλήρως αυτή την αρχαία τέχνη.

Ο Κάρμα Τσόντρακ δουλεύει σε ένα κομμάτι ξύλο στο εργαστήριό του.[Φωτογραφία/Xinhua]

Η χάραξη απαιτεί εξαιρετική δεξιοτεχνία και περίπλοκες διαδικασίες. Από την επιλογή του ξύλου, την παραγωγή, το σκάλισμα, το φινίρισμα και την αναθεώρηση, και τέλος μέχρι τα υψηλής ποιότητας ξυλότουβλα, υπάρχουν περισσότερες από 30 διαδικασίες, οι οποίες γίνονται όλες στο χέρι. Ιδιαίτερα είναι και τα σκαλιστικά μαχαίρια. Κάθε χαράκτης έχει το δικό του σετ ειδικών μαχαιριών σκαλίσματος, συνήθως περισσότερα από 20.

Η χάραξη έχει διάφορες μορφές καθώς δεν υπάρχουν μόνο σκαλίσματα κειμένου και μοτίβων, αλλά χρησιμοποιείται ευρέως και στην εκτύπωση σημαιών προσευχής.

Ο Τσέτοπ (δεξιά), κληρονόμος της θιβετιανής χαρτοποιίας, ελέγχει το χαρτί μαζί με τον γιο του.[Φωτογραφία/Xinhua]

Τα υλικά για την κατασκευή Θιβετιανού θυμιάματος στο Νιέμο.[Φωτογραφία/Xinhua]

Ο Κάρμα Τσόντρακ, ένας κληρονόμος άυλης κληρονομιάς της χειροποίητης χαρακτικής Πούσουμ, δείχνει τα έργα του στο εργαστήριό του στην κομητεία Νιέμο της Λάσα.[Φωτογραφία/Xinhua]

Ο Τσέτοπ (δεξιά) κοιτάζει τον γιο του Κελσάνγκ Τενζίν που φτιάχνει θιβετιανό χαρτί.[Φωτογραφία/Xinhua]