Η ζωή γίνεται πιο γλυκιά για τους μελισσοκόμους στην ΝΔ Κίνα

Ο Κουάνγκ Χαϊόου δείχνει στους χωρικούς πώς να επιλέγουν κατάλληλες περιοχές για μελισσοκομία στο χωριό Σιντζού, στο Λιτζιάνγκ της επαρχίας Γιουνάν. (CHINA DAILY)

Οι χωρικοί είδαν το βιοτικό επίπεδο να ανεβαίνει όταν άρχισαν να εκτρέφουν και να προστατεύουν τα αγαπημένα έντομα που επικονιάζουν τα φυτά προστατεύοντας τη βιοποικιλότητα.

Οι μέλισσες είναι ένα μικροσκοπικό αλλά ζωτικής σημασίας είδος για τον πλανήτη Γη.

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση, σχεδόν το 90 τοις εκατό των άγριων φυτών του πλανήτη εξαρτώνται από τα έντομα για να επικονιαστούν, όπως και το 75 τοις εκατό των κορυφαίων καλλιεργειών παγκοσμίως.

Ωστόσο, σε έναν όλο και πιο σύγχρονο και βιομηχανοποιημένο κόσμο, τα έντομα αντιμετωπίζουν πολλές και περίπλοκες απειλές.

Εκτός από την κλιματική αλλαγή, μια από τις πιο θανατηφόρες απειλές για τον πληθυσμό των μελισσών προέρχεται από τον άνθρωπο με τη μορφή φυτοφαρμάκων και την επέκταση των κατοικημένων περιοχών, που οδηγεί σε απώλεια ενδιαιτημάτων.

Στην Κίνα, το ιθαγενές είδος, η ανατολική μέλισσα (Apis cerana), είναι μια από τις πιο απειλούμενες οικογένειες μελισσών σύμφωνα με τον Κουάνγκ Χαϊόου, έναν ειδικό του Ερευνητικού Ινστιτούτου Apis cerana στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Γιουνάν.

Ο Κουάνγκ λέει ότι η ανατολική μέλισσα απειλείται και από τη δυτική μέλισσα (Apis mellifera), ένα χωροκατακτητικό είδος που εισήχθη ευρέως για σκοπούς επικονίασης των καλλιεργειών τη δεκαετία του 1930.

"Σε αντίθεση με την ανατολική μέλισσα, η οποία επικονιάζει διάφορα φυτά με ελάχιστα επίπεδα κατανομής, η δυτική μέλισσα έχει συνηθίσει να εστιάζει σε άνθη μεμονωμένης καλλιέργειας. Γι' αυτό η ανατολική μέλισσα παίζει πιο κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση του οικοσυστήματος", σύμφωνα με τον Κουάνγκ.

Επιπλέον, οι δυτικές μέλισσες είναι μεγαλύτερες από τις ανατολικές αντίστοιχές τους, οι οποίες μπορούν εύκολα να εκδιωχθούν από τα αρχικά τους ενδιαιτήματα.

Ο Κουάνγκ εξηγεί μεθόδους μελισσοκομίας σε δύο κατοίκους στο χωριό Σιντζού του Λιτζιάνγκ, επαρχία Γιουνάν. (CHINA DAILY)

Αναπαραγωγική ανεπάρκεια

«Στον αγώνα για τροφή, οι δυτικές μέλισσες - εισβολείς έχουν γίνει κυρίαρχες, με ελάχιστα εμπόδια και ακόμα χειρότερα, η αναζήτηση των δυτικών μελισσών για τη βασίλισσα διαταράσσει τη διαδικασία ζευγαρώματος της ανατολικής βασίλισσας, με αποτέλεσμα την αναπαραγωγική ανεπάρκεια» αναλύει ο Κουάνγκ.

Οι βασίλισσες ζευγαρώνουν συνήθως μία φορά το χρόνο, την άνοιξη, με πολλούς συντρόφους από το ίδιο είδος. Ωστόσο, οι χημικές ουσίες που απελευθερώνουν προσελκύουν κηφήνες, τόσο του ανατολικού όσο και του δυτικού είδους.

«Οι μεγαλύτερες δυτικές μέλισσες θα ζευγαρώσουν με τη βασίλισσα, αλλά δεν μπορούν να γονιμοποιήσουν τα αυγά της επειδή είναι μέλη διαφορετικού είδους. Ως αποτέλεσμα, οι ανατολικές ομάδες μελισσών αντιμετωπίζουν την απειλή εξαφάνισης (εξαιτίας των χαμένων ευκαιριών ζευγαρώματος)» όπως εξήγησε ο Κουάνγκ.

Τις τελευταίες δεκαετίες, ο πληθυσμός των ανατολικών μελισσών έχει μειωθεί απότομα σε μεγάλο μέρος των κεντρικών πεδιάδων της Κίνας. Αυτή τη στιγμή -η χειρότερη περίοδος- ο αριθμός των ανατολικών μελισσών έχει μειωθεί περισσότερο από 70 τοις εκατό ή 80 τοις εκατό».

Όμως, όπως προσθέτει ο Κουάνγκ, η ανατολική μέλισσα έχει δει σταδιακά σταθερή αύξηση του πληθυσμού στις ορεινές περιοχές. Αυτό είναι αποτέλεσμα της ενισχυμένης προστασίας του περιβάλλοντος, όπως οι ισχυρότεροι έλεγχοι στη χρήση φυτοφαρμάκων και μέτρα για την προστασία περιβαλλοντικά ευάλωτων περιοχών. Επιπλέον, οι συνεισφορές από ΜΚΟ και κατοίκους της περιοχής ήταν επίσης σημαντικές για την αποκατάσταση του είδους.

Στη νοτιοδυτική επαρχία Γιουνάν, όπου τα ορεινά δάση είναι ο τελευταίος βιότοπος για τα ιθαγενή είδη μελισσών, η Society of Entrepreneurs and Ecology - μια ΜΚΟ - εργάζεται για την προστασία της ανατολικής μέλισσας από το 2015, προωθώντας τη μελισσοκομία στους ντόπιους χωρικούς.

Εμπειρογνώμονες, μεταξύ των οποίων και ο Κουάνγκ, προσκλήθηκαν να εκπαιδεύσουν τους ντόπιους, να σχεδιάσουν κυψέλες και να παράσχουν επαγγελματική καθοδήγηση σχετικά με τον έλεγχο ασθενειών και τη μείωση της χρήσης εντομοκτόνων.

Σχεδόν 800 κάτοικοι 20 χωριών της περιοχής έχουν λάβει εκπαίδευση. Σήμερα, περίπου 500 άτομα μπορούν να διευθύνουν ανεξάρτητα μελισσοκομεία.

Καθοριστικός ρόλος

Στο βορειοδυτικό Γιουνάν, η μέλισσα των Ιμαλαΐων (Apis cerana himalaya), ένα υποείδος της ανατολικής μέλισσας, είναι ζωτικής σημασίας για το οικοσύστημα επειδή οι προσπάθειες επικονίασής της παίζουν μεγάλο ρόλο στην αναπαραγωγή και την υγεία των δασικών φυτών στις αλπικές περιοχές, σύμφωνα με το Σιάο Τζιν, τον αντιπρόεδρο του Νοτιοδυτικού Κέντρου της SEE.

Ο Σιάο είπε ότι η μέλισσα των Ιμαλαΐων, η οποία έχει πληθυσμό λιγότερο από 200.000 στην Κίνα, γονιμοποιεί περισσότερο από το 70 τοις εκατό των άγριων φυτών, ή περίπου 7.000 είδη φυτών, στο βορειοδυτικό Γιουνάν.

«Η διατήρηση μερικών κυψελών είναι μια μακρά παράδοση στις τοπικές κοινότητες. Το έργο ενθάρρυνε τους ντόπιους να λειτουργούν εκτροφεία μελισσών και να φυτεύουν φαρμακευτικά βότανα, ταυτόχρονα. Αυτά τα δύο ωφελούν το ένα το άλλο και προωθούν τη βιώσιμη χρήση των τοπικών βιολογικών πόρων.»

Εκτός από την παροχή τεχνικής υποστήριξης, η SEE βοήθησε στην επωνυμία του τοπικού μελιού και ενθάρρυνε περαιτέρω τη μεγαλύτερη συμμετοχή των μελισσοτρόφων μέσω των πολλά υποσχόμενων εισοδημάτων από τη φιλική προς το περιβάλλον επιχείρηση.

Μέχρι στιγμής, οι αγρότες του προγράμματος SEE που διαθέτουν οκτώ έως 14 κυψέλες μπορούν να έχουν μέσο ετήσιο εισόδημα περίπου 8.000 γιουάν (1.250 $), ίσο δηλαδή με αυτό που κερδίζουν πουλώντας δύο αγελάδες για τις οποίες θα χρειαστούν τέσσερα χρόνια για να μεγαλώσουν από μοσχάρια σε ενήλικα ζώα.

Η λειτουργία των μελισσοκομικών εκμεταλλεύσεων όχι μόνο προστατεύει την ανατολική μέλισσα αλλά βελτιώνει επίσης την ευαισθητοποίηση των ανθρώπων για την προστασία του περιβάλλοντος, σύμφωνα με τον Σιάο.

«Οι μέλισσες σε μία μόνο κυψέλη χρειάζονται φυτά που να καλύπτουν τουλάχιστον 0,33 έως 3,33 εκτάρια για να τραφούν. Ένα καλύτερο περιβάλλον με μεγαλύτερη βιοποικιλότητα θα ενισχύσει την παραγωγή μελιού και συνολικά 4.000 κυψέλες πιστεύεται ότι συμβάλλουν στην προστασία 1.066 εκταρίων δάσους.»

Ο Κουάνγκ Χαϊόου δείχνει στους χωρικούς πώς να επιλέγουν κατάλληλες περιοχές για την μελισσοκομία στο χωριό Σιντζού του Λιτζιάνγκ, επαρχία Γιουνάν. (CHINA DAILY)

Βαθύτερη κατανόηση

Στο Χονγκσουιτάνγκ, ένα χωριό στην περιοχή του Λιτζιάνγκ του βορειοδυτικού Γιουνάν, ο Λι Τσενγκτζούν συνήθιζε να βιοπορίζεται καλλιεργώντας καπνό. Το 2015 ήταν ο πρώτος κάτοικος που άρχισε να ασχολείται με τη μελισσοκομία στο χωριό.

Ο 45χρονος έχει πλέον 76 κυψέλες και μπορεί να βγάζει σχεδόν 100.000 γιουάν το χρόνο πουλώντας το μέλι που παράγουν. Η διατήρηση των μελισσών όχι μόνο βελτίωσε σημαντικά το βιοτικό επίπεδο του Λι, αλλά άλλαξε και την κατανόησή του για τη σχέση μεταξύ ανθρώπου και φύσης. Ο ίδιος λέει ότι οι μέλισσες του έδωσαν ένα μάθημα.

«Συνηθίζαμε να θυσιάζουμε φυσικούς πόρους για να βγάλουμε χρήματα. Αλλά τώρα, παραδόξως, ανακαλύψαμε ότι ο μεγαλύτερος θησαυρός που έχουμε είναι η φύση, η οποία μπορεί να μας οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε μια ευημερούσα ζωή», λέει ο Λι.

Κατά τη γνώμη του Κουάνγκ, η διατήρηση της βιοποικιλότητας μπορεί να λειτουργήσει βιώσιμα μόνο με μια επιστημονικά σχεδιασμένη πράσινη επιχείρηση και την υποστήριξη των κατοίκων της περιοχής.

Υπενθυμίζοντας τη δουλειά του στην εκπαίδευση των μελισσοκόμων κατά την περασμένη δεκαετία, ο Κουάνγκ πιστεύει ότι η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των τοπικών αγροτών που επιφέρει η λειτουργία μελισσοκομικών μονάδων είναι το πιο ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

«Πριν από χρόνια, πολλοί φτωχοί χωρικοί στο βορειοδυτικό Γιουνάν άναβαν μόνο μια λάμπα τη νύχτα για να εξοικονομήσουν το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος. Αλλά τώρα, όταν επισκέπτομαι τους ίδιους μελισσοκόμους, διαπιστώνω ότι τα πρόσφατα ανακαινισμένα σπίτια τους είναι πολύ φωτεινά, με όμορφα φωτιστικά οροφής.»

«Ως ειδικός στις μέλισσες, τίποτα δεν ήταν πιο γλυκό από τη στιγμή που παρατήρησα ότι το είδος που μελετάω εδώ και δεκαετίες (η ανατολική μέλισσα) είχε γίνει τόσο αγαπητό στους ντόπιους και έχει αγαπηθεί πολύ και από το ευρύ κοινό χάρη στην ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον».