Σχόλιο: η επίσκεψη Πελόζι στην Ταϊβάν

Από την Πελαγία Καρπαθιωτάκη, επικεφαλής ερευνητικών προγραμμάτων και υπεύθυνη διεθνών σχέσεων του ερευνητικού κέντρου Academy of China Open Economy Studies (ACOES) στο Πανεπιστήμιο Διεθνούς Επιχειρηματικότητας και Οικονομίας του Πεκίνου (UIBE)

Η επίσκεψη της προέδρου της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων στην Ταϊβάν παρά τη σθεναρή αντίρρηση της Κίνας είναι μια σαφή προσπάθεια υπονόμευσης της αρχής της ενιαίας Κίνας από τις ΗΠΑ. Η επίσκεψη της κας Πελόζι, ήταν επίσημη έστω κι αν ο Λευκός Οίκος κι ανώτεροι αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωναν άγνοια, καθώς το περιεχόμενο της επίσκεψης της Νο3 στην ιεραρχία της αμερικανικής ηγεσίας είχε επίσημο χαρακτήρα.

Η Ταϊβάν αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της κινεζικής κυριαρχίας. Όμως για τις ΗΠΑ, η Ταϊβάν συμβολίζει ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό της διεθνούς πολιτικής που είναι η ισχύς με περιτύλιγμα ηθικής. Η Ταϊβάν συνήθως προσεγγίζεται από τη Δύση και ιδιαίτερα από τις ΗΠΑ με όρους ηθικής μιλώντας συνήθως για τη διατήρηση μιας δημοκρατίας προτύπου. Όμως για τους στρατηγούς των ΗΠΑ (π.χ. DouglasMc Arthour) η Ταϊβάν θεωρείται ένα αβύθιστο αεροπλανοφόρο το οποίο δεσπόζει στο κεντρικό σημείο της ημισφαιρικής κινεζικής ακτής από όπου μια εξωτερική δύναμη όπως οι ΗΠΑ μπορούν να προβάλλουν ισχύ στα παράλια της Κίνας (Χολμς και Γιοσιχάρα καθηγητές στις σχολές πολέμου των ΗΠΑ).

Είναι σαφές ότι η επίσκεψη της κας Πελόζι στην Ταϊβάν εντάσσεται στο στρατηγικό σχέδιο των ΗΠΑ για ανάσχεση της Κίνας. Ο περιορισμός της επιρροή της Κίνας στην περιοχή του Ειρηνικού αποτελεί σημαντικό στοιχείο αυτής της στρατηγικής. Παράλληλα, ένας άλλος στρατηγικός στόχος των ΗΠΑ είναι η ενίσχυση των αποσχιστικών κινημάτων που δρουν εντός της Ταϊβάν και τα οποία έχουν απωλέσει την ισχύ και την επιρροή τους και τα οποία ενίοτε δημιουργούν προβλήματα στην πορεία ολοκλήρωσης με την Κίνα.

Από την άλλη, η επιλογή της χρονικής στιγμής της επίσκεψης δεν ήταν τυχαία. Μετά την απόφαση της Ρωσίας να πραγματοποιήσει στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία, ήταν εμφανής η προσπάθεια των ΗΠΑ να ταυτίσουν τη Ρωσία με την Κίνα προκειμένου να προκαλέσουν φθορά στην εικόνα της Κίνας και επιπλέον να παρουσιάσουν μέσω των δυτικών ΜΜΕ ως πολύ πιθανή μια επέμβαση της Κίνας στην Ταϊβάν την οποία οι ΗΠΑ θα πρέπει να αποτρέψουν προσφέροντας κάθε βοήθεια στο νησί στο όνομα της διατήρησης της δημοκρατίας, νομιμοποιώντας έτσι κάθε παρέμβαση των ΗΠΑ στο νησί.

Όπως είναι γνωστό, μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η δημοκρατία για τις ΗΠΑ ήταν ένα χρήσιμο εργαλείο που βοηθούσε να νομιμοποιήσουν τον επεκτατισμό τους και την επικαλούνταν ανάλογα με τους στόχους που έπρεπε να εξυπηρετήσουν. Η εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ αναδείχθηκε ως ο κυρίαρχος στόχος και “η δημοκρατία” το ικανό και αναγκαίο ιδεολόγημα που θα συνέβαλε στην ανάσχεση κάθε αντιπάλου και γι’ αυτό σε κάθε δημόσιο λόγο των αμερικανών πολιτικών η δημοκρατία είχε εξέχουσα σημασία για την αμερικάνικη αποστολή στον κόσμο.

Ο Έλληνας φιλόσοφος Κονδύλης, θέτει το θεωρητικό υπόβαθρο στο θέμα κι εξηγεί την αναγκαιότητα ανάδειξης ενός ιδεολογήματος, όπως για παράδειγμα η Δημοκρατία, εξηγώντας ότι το ιδεολόγημα επιτρέπει σε κάποιοννα εγείρει ύψιστες αξιώσεις ισχύος αποκηρύσσοντας παράλληλα με έμφαση κάθε επιδίωξη ισχύος και κάθε βία καθώς μονάχα μια νομιμοποιημένη ισχύς είναι ικανή να ασκήσει εξουσία και μονάχα η ηθικά νομιμοποιημένη ισχύς μπορεί να στηρίξει μια εξουσία.

Στο θέμα είχε αναφερθεί και ο Morgenthau ο οποίος θεωρούσε ότι «χαρακτηριστική πτυχή τόσο της εσωτερικής όσο και της εξωτερικής πολιτικής είναι οι βασικές τους εκδηλώσεις ναμην φαίνονται όπως πραγματικά είναι δηλαδή ως εκδηλώσεις του αγώνα για ισχύ. Αντίθετα, το στοιχείο της ισχύος, ως ο άμεσος στόχος της πολιτικής, ερμηνεύεται και δικαιολογείται με όρους ηθικούς, νομικούς ή βιολογικούς. Με άλλα λόγια, η πραγματική φύση της πολιτικής συγκαλύπτεται από ιδεολογικές δικαιολογίες και εξορθολογισμούς».

Διαχρονικά, λοιπόν, η Δημοκρατία παρουσιαζόταν από τις ΗΠΑ ως το αμερικανικό «δώρο» στον κόσμο το οποίο όμως στην πραγματικότητα πρωτίστως προστάτευε την ασφάλεια των ΗΠΑ και ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την έννοια της “συλλογικής ασφάλειας” η οποία στην πορεία θα γινόταν η εξωτερική ασπίδα της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ όπως αναφέρει και ο Κίσινγκερ στο Diplomacy. Η επίκληση παλαιών ιδεολογημάτων από τις ΗΠΑ ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής μεταξύ άλλων αποδεικνύει ότι οι ΗΠΑ διανύουν μια περίοδο κρίσης όχι μόνο στην ηγεμονία, την οικονομία, την κοινωνία αλλά κυρίως στο επίπεδο των ιδεών.

Το γεγονός ότι η κα Πελόζι κατά τη διάρκεια της επίσκεψης της στην Ταϊβάν έθεσε ως στόχο την προστασία της Δημοκρατίας και την ειρήνη στο νησί στερείται περιεχομένου και λογικής κι αυτό αποδεικνύεται από τις οικονομικές σχέσεις που διατηρούν η Κίνα με την Ταϊβάν όλα αυτά τα χρόνια και οι οποίες είναι σε ιστορικά υψηλά. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι εξαγωγές της Ταϊβάν στην ηπειρωτική Κίνα για το 2021 ανήλθαν συνολικά σε 188,91 δισεκατομμύρια δολάρια, αυξήθηκαν κατά 24,8% και αντιπροσώπευε το 42,3% των συνολικών εξαγωγών της Ταϊβάν το 2021. Οι εισαγωγές του νησιού από την ηπειρωτική χώρα το 2021 αυξήθηκαν κατά 29,9% σε ετήσια βάση στα 84,17 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το 2021 η Ταϊβάν σημείωσε εμπορικό πλεόνασμα 65,28δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ το εμπορικό του πλεόνασμα με την ηπειρωτική χώρα ανήλθε συνολικά στα 104,74 δισεκατομμύρια δολάρια. Όπως αναφέρει ο Ross στο βιβλίο του “The Rise of Chinese Power and Implications for the Regional Security Order” η ανάγκη εισβολής στην Ταϊβάν θα μειώνεται διαρκώς όσο η οικονομική αλληλοεξάρτηση ενισχύεται. Γι αυτό είδαμε το αποσχιστικό κίνημα της Ταϊβάν να φτάνει στο τέλος του καθώς οδεύουμε προς ένα μέλλον μεγαλύτερης ολοκλήρωσης. Ο τρόπος που αυτό θα συμβεί είναι κομβικής σημασίας για την πολιτική των μεγάλων δυνάμεων. Η επίσκεψη της Πελόζι στην Ταϊβάν στόχευε να ανακόψει την πορεία αυτή δηλαδή της ειρηνικής ολοκλήρωσης της ηπειρωτικής Κίνας με την Ταϊβάν.

Οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι εάν εγκαταλείψουν τη στήριξη τους στην Ταϊβάν θα υπονομευτούν οι διμερείς σχέσεις με την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, τις Φιλιππίνες, την Αυστραλία και τους άλλους συμμάχους τους στον Ειρηνικό, οι οποίες θα άρχιζαν να αμφισβητούν την αξιοπιστία των υπολοίπων διμερών δεσμεύσεων των ΗΠΑ ωθούμενες έτσι να προσεγγίσουν την Κίνα δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την ανάδυση μιας Μείζονος Κίνας ημισφαιρικών διαστάσεων (Ρόμπερτ Κάπλαν).

Η απόφαση της Πελόζι να πραγματοποιήσει την επίσκεψη αυτή είχε υψηλό ρίσκο, όχι γιατί υπήρχε ο κίνδυνος να γίνει ο Ειρηνικός θέατρο πολεμικών συγκρούσεων αλλά γιατί επί τοις ουσίας δεν προσέφερε τις αναμενόμενες υπηρεσίες στις ΗΠΑ παρά την προσπάθεια των δυτικών μέσων να το παρουσιάσουν ως επιτυχία και επίδειξη ισχύος από τις ΗΠΑ. Αντ’ αυτού η επίσκεψη της Πελόζι έφερε το θέμα της Ταϊβάν στην επικαιρότητα αναγκάζοντας τις ηγεσίες όλων των χωρών να επαναλάβουν άμεσα και με σαφή τρόπο, χωρίς υποσημειώσεις και σχόλια, την υποστήριξη τους στην αρχή της Ενιαίας Κίνας καταγράφοντας έτσι μια τεράστια διπλωματική επιτυχία για την Κίνα ενώ παράλληλα ήταν ένα σαφές μήνυμα προς τα αποσχιστικά κινήματα της Ταϊβάν ότι δεν θα πρέπει να περιμένουν υποστήριξη από τη διεθνή κοινότητα.

Σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο, η προσπάθεια ανάσχεσης της Κίνας εξυπηρετεί σχεδόν αποκλειστικά την προάσπιση των αμερικανικών συμφερόντων για τη διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας της, επομένως το διακύβευμα δεν είναι πλέον οικουμενικό και γι’ αυτό δεν μπορεί να είναι πλέον ελκυστικό. Οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν πλέον την απαραίτητη ισχύ για να προβάλλουν οικουμενικά διακυβεύματα.