Ελληνίδα μελετήτρια: Η λαϊκή δημοκρατία συνολικής διαδικασίας είναι η αποκρυστάλλωση της εξελισσόμενης δημοκρατικής πρακτικής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας

Για τους Αρχαίους Έλληνες, η δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία ασκείται από το σύνολο των ανθρώπων που έχουν πολιτικά δικαιώματα. Είναι σαφές ότι η αθηναϊκή δημοκρατία διαφέρει σε αρκετά σημεία από τη φιλελεύθερη δημοκρατία που έχει επικρατήσει στο δυτικό κόσμο κυρίως μετά το 1840, η οποία αποτελεί ένα μίγμα της δυτικής πολιτικής και κοινωνικής κουλτούρας που βασίζεται στο αντιπροσωπευτικό σύστημα υιοθετώντας κάποια στοιχεία της αθηναϊκής Δημοκρατίας. Παρά τις συχνές αναφορές της σύγχρονης ιστοριογραφίας στη συγγένεια της σημερινής φιλελεύθερης Δημοκρατίας με την αθηναϊκή, η αλήθεια είναι ότι οι διαφορές ανάμεσά τους είναι ουσιώδεις με σημαντικότερη και ουσιαστικότερη ίσως την επιβεβλημένη συμμετοχή των Αθηναίων πολιτών στα κοινά, καθιστώντας έτσι τους αρχαίους Αθηναίους πολίτες ενήμερους στα ζητήματα της πόλης-κράτους. Έστω κι αν στα υψηλά κλιμάκια της εξουσίας δεν είχαν θέση οι ερασιτέχνες πολιτικοί, όμως οι αποφάσεις της ηγεσίας, αντίθετα από ό,τι συμβαίνει συνήθως σήμερα, έπρεπε να τεθούν υπό την κρίση και την έγκριση των πολιτών. Αν και η δημοκρατία εξ ορισμού εννοείται ως το πολίτευμα όπου ο λαός είναι πολιτικά κυρίαρχος, στις σύγχρονες φιλελεύθερες δημοκρατίες κυριαρχούν οι αιρετές κομματικές ελίτ που υποστηρίζονται από διάφορους μηχανισμούς όπως π.χ. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ή επιχειρηματικά συμφέροντα. Αυτή η μορφή διακυβέρνησης που έχει επικρατήσει είναι θεωρητικά και πρακτικά προβληματική.

Η Κίνα μετά την επίτευξη του πρώτου εκατονταετούς στόχου και στην πορεία της για την επίτευξη του δεύτερου που είναι να "δομήσει μια σύγχρονη, σοσιαλιστική χώρα που θα είναι ευημερούσα, ισχυρή, δημοκρατική, πολιτιστικά προηγμένη και αρμονική», συνεχίζει να μεταρρυθμίζεται σε όλα τα επίπεδα και με σεβασμό στην πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά της, σχεδιάζει, προσαρμόζεται στις ανάγκες του σύγχρονου κόσμου και υλοποιεί περίπλοκες και πολυδιάστατες πολιτικές. Το ΚΚΚ και ο κινεζικός λαός έχουν αποδείξει ότι μπορούν να θέτουν μακροχρόνιους στόχους και να τους υλοποιούν έχοντας εξαιρετικά αντανακλαστικά στο να προσαρμόζονται στις συνθήκες και να ξεπερνούν τις προκλήσεις. Η πρόσφατη επιτυχημένη αντιμετώπιση της πανδημίας είναι μια απόδειξη αυτής της ικανότητας.

Στην πορεία προς μια μοντέρνα σοσιαλιστική αλλά και δημοκρατική κοινωνία η Κίνα έχει ξεκινήσει χρόνια πριν να μεταρρυθμίζει τους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων του κόμματος, όμως η επίτευξη του πρώτου εκατονταετούς στόχου σε συνδυασμό με την εξάλειψη της απόλυτης φτώχειας που επετεύχθη το 2020 αποτέλεσε κομβικό σημείο για τη μετάβαση σε μια νέα εποχή και για την επιτάχυνση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων. Έτσι λοιπόν, η λαϊκή δημοκρατία συνολικής διαδικασίας, η οποία συμπεριλήφθη για πρώτη φορά στο ανακοινωθέν της 6ης ολομέλειας της 19ης Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΚ, είναι η αποκρυστάλλωση της εξελισσόμενης δημοκρατικής πρακτικής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα των πρώιμων κινεζικών προσπαθειών προς μια σύγχρονη και δημοκρατική κοινωνία είναι το μοντέλο δημοκρατικής διαβούλευσης Wenling, το οποίο είναι ένα χωριό της επαρχίας Zhejiang που έχει προσελκύσει επαίνους από ειδικούς τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και τις ΗΠΑ.

Η Κίνα βλέπει τη Δημοκρατία ως αξία για τους ανθρώπους και όχι ως εμπορικό σήμα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως «εργαλείο» για την επίτευξη γεωπολιτικών στόχων. Η Δημοκρατία αντιπροσωπεύει τη φωνή του λαού και χρησιμοποιείται για την επίλυση προβλημάτων που θέλουν να λύσουν οι άνθρωποι. Οι μεταρρυθμίσεις που υλοποιεί έχουν αμφίδρομη κατεύθυνση, από το λαό προς την ηγεσία αλλά και το αντίθετο.

Μελετώντας τον πυρήνα της Λαϊκής Δημοκρατίας συνολικής διαδικασίας διαπιστώνει κανείς ότι ενσωματώνει αρκετά στοιχεία της οργάνωσης και λειτουργίας της αθηναϊκής δημοκρατίας προσαρμοσμένα στην ιστορική πορεία της Κίνας, στο μέγεθος και στην πολιτική κουλτούρα της χώρας. Η λαϊκή δημοκρατία συνολικής διαδικασίας αναφέρεται σε μια ολοκληρωμένη και πολυδιάστατη προσέγγιση της δημοκρατίας που αφορά όλες τις πτυχές της κοινωνικής ζωής, ενσωματώνοντας τη δημοκρατία τόσο στις διαδικασίες όσο και στα αποτελέσματα, είναι ουσιαστική, είναι άμεση και έμμεση και ταυτόχρονα η βούληση του λαού με το κράτος ταυτίζονται. Το κάλεσμα του κόμματος αφορά τη διεύρυνση της εύρυθμης πολιτικής συμμετοχής του λαού, την ενίσχυση της προβολής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου και τη διασφάλιση ότι ο λαός απολαμβάνει εκτεταμένα δικαιώματα και ελευθερίες σύμφωνα με το νόμο. Αυτό περιλαμβάνει το δικαίωμα του λαού να ψηφίζει και να εκλέγει δημοκρατικά τους αντιπροσώπους του στα λαϊκά συνέδρια και να διασφαλίζει ότι ο λαός γνωρίζει, εξασκεί, εκφράζει και εποπτεύει τις εργασίες των λαϊκών συνεδρίων που βρίσκονται υπό την ηγεσία του Κόμματος.

Η δημοκρατία, στο σύστημα που καθοδηγείται από το Κόμμα, περιλαμβάνει την απορρόφηση της κοινής γνώμης μέσω διαδραστικών μηχανισμών, όπως οι δημοσκοπήσεις ώστε να διακρίνει κανείς τι πιστεύουν οι άνθρωποι, για παράδειγμα σχετικά με τις προτεινόμενες νέες πολιτικές, μια διαδικασία που το Κόμμα αποκαλεί «συγκέντρωση της σοφίας των ανθρώπων». Έτσι, παρόλο που δεν γίνονται εκλογές με τη δυτική έννοια του όρου, υπάρχει βαθιά γνώση κατανόηση της κατάστασης και της γνώμης του λαού σε διαφορετικές εκλογικές περιφέρειες. Ένα άλλο παράδειγμα δημοκρατικής διαδικασίας είναι όταν αξιωματούχοι διορίζονται σε νέες θέσεις, καθώς υπάρχει ένα εύλογο χρονικό διάστημα που δίνει το δικαίωμα στο λαό και πιο συγκεκριμένα σε άλλους συναδέλφους ή υφισταμένους ή προϊσταμένους να προβούν σε ειλικρινή σχόλια για το άτομο που προωθείται σε θέση ευθύνης.

Επιπλέον, οι εκθέσεις εργασίας της ηγεσίας του Κόμματος στα συνέδρια του Κόμματος που πραγματοποιούνται κάθε πέντε χρόνια, και οι εκθέσεις εργασίας της κυβέρνησης στο Εθνικό Λαϊκό Συνέδριο που υποβάλλονται κάθε χρόνο, αντανακλούν τη μεγάλη συμβολή και τις προτάσεις των αξιωματούχων, των εμπειρογνωμόνων από όλες τις εκλογικές περιφέρειες της χώρας. Τα έγγραφα αυτά κυκλοφορούν πολλές φορές κατά τη διάρκεια των έξι με οκτώ μήνες ή ακόμα και περισσότερους μήνες κατά τη διάρκεια σύνταξης τους προκειμένου να οριστικοποιηθεί το περιεχόμενο τους. Επιπλέον είναι σημαντικό να σημειωθεί, ο σημαντικός ρόλος της Πολιτικής Συμβουλευτικής Διάσκεψης του Κινεζικού Λαού (CPPCC) και η ανάπτυξη της διαβουλευτικής και συμβουλευτικής δημοκρατίας, παρόλο που η CPPCC δεν έχει επίσημη εξουσία, έχει συνεχώς αυξανόμενη κοινωνική δύναμη άσκησης επιρροής και δημόσιας πίεσης.

Η δυτική παρεξήγηση σχετικά με το ΚΚΚ είναι εν μέρει σημασιολογική, επειδή η αγγλική λέξη «κόμμα» υποδηλώνει στα δημοκρατικά πολιτικά συστήματα, ένα πολιτικό κόμμα που ανταγωνίζεται σε ελεύθερες και ανοιχτές πολυκομματικές εκλογές, έτσι ώστε όταν ένα κυβερνών κόμμα δεν ανταγωνίζεται σε ελεύθερα και ανοιχτά πολυκομματικά - κομματικές εκλογές, το πολιτικό αυτό σύστημα να κρίνεται ως μη δημοκρατικό. Αυτό το πορτρέτο χρωματίζει λάθος το κινεζικό σύστημα, το οποίο βασίζεται σε μια διαφορετική αρχή, όπου το Κόμμα είναι η κυρίαρχη οργάνωση και όχι ένα ανταγωνιστικό πολιτικό κόμμα. Το Κόμμα, ως ο κυβερνών οργανισμός, δεν είναι το ισοδύναμο ενός κυβερνώντος κόμματος στα δυτικά συστήματα, όπου τα πολιτικά κόμματα αντιπροσωπεύουν μόνο μια συγκεκριμένη ομάδα ψηφοφόρων και δεσμεύονται χρονικά από εκλογικούς κύκλους. Είναι μια αντιπροσωπευτική αφοσιωμένη ελίτ που προέρχεται από όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και αντιστοιχεί σε κάτι λιγότερο από το 7 τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού αλλά έχει καθήκον να εκπροσωπεί το 100 τοις εκατό του πληθυσμού. Σε αυτό το σημείο, κάτι το οποίο ίσως εσκεμμένα αποκρύπτεται και είναι σημαντικό να σημειωθεί, η υψηλή ποιότητα των μελών του κόμματος, η οποία συνεχώς βελτιώνεται καθώς το Κόμμα έχει θέσει υψηλά πρότυπα ποιότητας για όσους ενδιαφέρονται να γίνουν μέλη του Κόμματος. Η ένταξη στο κόμμα είναι συνήθως μια επίπονη διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει δύο έως τρία χρόνια με περισσότερα από 20 βήματα για να καθοριστεί τα προσόντα τους και η βαθιά εμπλοκή και κατανόηση των κοινωνικών υποθέσεων. Η υψηλή ποιότητα των μελών εξασφαλίζει την υψηλή αποτελεσματικότητα τους στη διαχείριση των κοινωνικών υποθέσεων.

Θα μπορούσε κανείς να προσομοιάσει τα μέλη του ΚΚΚ με τον οργανικό διανοούμενο του Gramsci καθώς έχουν εσωτερικούς δεσμούς με την κοινωνική ομάδα από την οποία προέρχονται και το προφίλ τους αλλάζει διαχρονικά ανάλογα με την ιστορική φάση που διανύει η κοινωνία. Ο ρόλος του οργανικού διανοουμένου είναι να δώσει σχήμα και συνεκτικότητα, ενοποιώντας τη θεωρία με την πράξη. Αυτό ακριβώς συνέβη κατά τη διάρκεια υλοποίησης του σχεδίου για την εξάλειψη της απόλυτης φτώχειας. Τα τελευταία οκτώ χρόνια, πάνω από 3 εκατομμύρια μέλη του κόμματος, αξιωματούχοι του δημόσιου τομέα “εγκατέλειψαν” τις πόλεις και τις οικογένειες τους και στάλθηκαν στα χωριά προκειμένου να καταπολεμήσουν τη φτώχεια από “την πρώτη γραμμή”, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας ένα σχέδιο δράσης «πόρτα-πόρτα», ενώ παράλληλα η κεντρική κυβέρνηση δαπάνησε περίπου 246 δισεκατομμύρια δολάρια για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Η δημοκρατία δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως εμπορικό σήμα, με τίτλους ιδιοκτησίας και ιδιοκτήτες

Μετά το 2ο ΠΠ, οι ΗΠΑ με τη συναίνεση της Δύσης, για να νομιμοποιήσουν τον επεκτατισμό τους διαμόρφωσαν ένα σύμπλεγμα ιδεολογημάτων (δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα κ.α.) τα οποία χρησιμοποιούσαν ανάλογα με τους στόχους τους που έπρεπε να εξυπηρετήσουν. Έτσι λοιπόν, η εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ αναδείχθηκε ως ο κυρίαρχος στόχος και «η δημοκρατία» το ικανό και αναγκαίο ιδεολόγημα που θα συνέβαλε στην ανάσχεση της ΕΣΣΔ. Ιστορικά, οι διαχειριστές της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, όπως ο Κένναν, ο εμπνευστής της ανάσχεσης της ΕΣΣΔ, αλλά και ο Άντσεσον υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, ήταν συχνά περιφρονητικοί ως προς την πραγματική αξία της δημοκρατίας που υποτίθεται ότι υπερασπίζονταν, έστω κι αν στο δημόσιο λόγο είχε εξέχουσα σημασία για την αμερικάνικη αποστολή στον κόσμο. Ίσως η πρώτη φορά που έγινε δημόσια παραδοχή για το πώς η διοίκηση των ΗΠΑ αντιλαμβάνονταν και χρησιμοποιούσαν τις ηθικές αξίες, όπως για παράδειγμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν το 1998, στο Παρίσι, από τον Brzezinski, ο οποίος όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφο για το πώς γίνεται το βιβλίο του να είναι βυθισμένο στη realpolitik αλλά όταν εκείνος ήταν σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ επί προεδρίας του Jimmy Carter να είναι υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η απάντηση ήταν αφοπλιστική και ειλικρινής, λέγοντας ότι το ιδεολόγημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χρησιμοποιήθηκε στο δόγμα Carter με στόχο την αποσταθεροποίηση της Σοβιετικής Ένωσης, ήταν σε απόλυτη συμφωνία με τον πρόεδρο κι όταν διαπίστωσαν ότι πέτυχε το στόχο του, αποφάσισαν να το κρατήσουν. Αποδεικνύεται λοιπόν ότι οι ΗΠΑ διαχρονικά επιδιώκουν την κατασκευή οικουμενικών ιδεολογημάτων ως πολιτικά εργαλεία για την επίτευξη των στόχων τους, στα οποία διαθέτουν τα μέσα και την εμπειρία ώστε να δίνουν «δεσμευτική ερμηνεία» προκειμένου να εξυπηρετούν τα συμφέροντα τους.

Ο Έλληνας φιλόσοφος Κονδύλης, θέτει το θεωρητικό υπόβαθρο στο θέμα κι εξηγεί την αναγκαιότητα ανάδειξης ενός ιδεολογήματος, όπως για παράδειγμα η Δημοκρατία, εξηγώντας ότι το ιδεολόγημα επιτρέπει σε κάποιον να εγείρει ύψιστες αξιώσεις ισχύος αποκηρύσσοντας παράλληλα με έμφαση κάθε επιδίωξη ισχύος και κάθε βία καθώς μονάχα μια νομιμοποιημένη ισχύς είναι ικανή να ασκήσει εξουσία και μονάχα η ηθικά νομιμοποιημένη ισχύς μπορεί να στηρίξει μια εξουσία.

Η Δημοκρατία παρουσιαζόταν ως το αμερικανικό «δώρο» στον κόσμο το οποίο όμως στην πραγματικότητα πρωτίστως προστάτευε την ασφάλεια των ΗΠΑ και ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την έννοια της «συλλογικής ασφάλειας» η οποία στην πορεία θα γινόταν η εξωτερική ασπίδα της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ.

Σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο, ο πρόεδρος Biden προκειμένου να νομιμοποιήσει ηθικά την εξωτερική πολιτική του στο επίκεντρο της οποίας έχει τοποθετηθεί η ανάσχεση της Κίνας, κι αναγνωρίζοντας ότι δεν διαθέτει χρόνο και πόρους, χρησιμοποιεί ξανά ένα ιδεολόγημα μιας άλλης εποχής, όταν ο κόσμος ήταν δυτικό-κεντρικός, η ισχύς των ΗΠΑ αδιαμφισβήτητη και ο «αντίπαλος» ήταν η ΕΣΣΔ, η οποία είχε διαφορετικά ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά σε σχέση με την Κίνα. Η προσπάθεια του Biden, να συσπειρώσει γύρω από τις ΗΠΑ δημοκρατικές χώρες, οργανώνοντας το συνέδριο δημοκρατιών στις 7-9 Δεκεμβρίου, με βασικό κριτήριο επιλογής των χωρών την δημοκρατία, πολλές από τις οποίες βέβαια δεν πληρούν τα κριτήρια ούτε της φιλελεύθερης δημοκρατίας δεν μπορεί να επιφέρει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Η πρωτοβουλία του Biden εξυπηρετεί αποκλειστικά τους γεωπολιτικούς στόχους των ΗΠΑ για την ενίσχυση αφενός της συλλογικής ασφάλειας τους και αφετέρου να «βελτιώσει» το προφίλ της ως μια δύναμη που μπορεί να ηγηθεί παγκόσμιων πρωτοβουλιών καθώς αυτό έχει υποστεί υποστεί πλήγματα τα τελευταία χρόνια.

Η επίκληση παλαιών ιδεολογημάτων ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής μεταξύ άλλων αποδεικνύει ότι οι ΗΠΑ διανύουν μια περίοδο κρίσης όχι μόνο στην ηγεμονία, την οικονομία, την κοινωνία αλλά κυρίως στο επίπεδο των ιδεών. Σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο, η προσπάθεια ανάσχεσης της Κίνας εξυπηρετεί σχεδόν αποκλειστικά την προάσπιση των αμερικανικών συμφερόντων για τη διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας της, επομένως το διακύβευμα δεν είναι πλέον οικουμενικό και γι αυτό δεν μπορεί να είναι ελκυστικό, με αποτέλεσμα τα κράτη στην πραγματικότητα να μην ενδιαφέρονται οικειοθελώς να επιλέξουν μεριά σε αυτό τον ανταγωνισμό ισχύος κι όσα το κάνουν μάλλον «αναγκάζονται» να το πράξουν.

（Άρθρο από την Πελαγία Καρπαθιωτάκη）