Ρίχνοντας φως στο κινεζικό θέατρο σκιών

Καθώς η δυνατή τραγουδιστική φωνή του 71χρονου Λιου Αϊμπάνγκ αντηχεί σε όλη την τάξη, οι μαθητές παίζουν τις φιγούρες του θεάτρου σκιών κρατώντας τα ραβδάκια και κάνοντάς τις να μπουν στη σκηνή -- μια ημιδιαφανή υφασμάτινη οθόνη που φωτίζεται από πίσω.

Εκεί, πίσω από την σκηνή κάθονται και όσοι παίζουν μουσική με γκονγκ, ντραμς, κόρνα, σουονά και άλλα όργανα.

Όλη αυτή η δραστηριότητα είναι ένα μάθημα θεάτρου σκιών Νταοτσίνγκ που γίνεται στο Πανεπιστήμιο Λονγκντόνγκ στην επαρχία Gansu της βορειοδυτικής Κίνας. Εκτός από τον Λιού, οι 30 και πλέον συντελεστές του σόου είναι όλοι φοιτητές με μέσο όρο ηλικίας περίπου 20 ετών.

Από τη Δυναστεία Χαν (202 π.Χ.-220 μ.Χ.), το θέατρο σκιών Νταοτσίνγκ στο Γκανσού είναι ένας σημαντικός κλάδος του κινεζικού κουκλοθέατρου σκιών και περιλαμβάνεται στον εθνικό κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς από το 2006.

ΧΑΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΛΑΜΨΗ ΤΟΥ

Με καταγωγή από την κομητεία Χουανσιάν, την πατρίδα των θεατρικών παραστάσεων του Νταοτσίνγκ, ο Λιου παίζει θέατρο σκιών εδώ και 57 χρόνια. Ο αγρότης άρχισε να μαθαίνει τη τέχνη από τον πατέρα του όταν ήταν 14 ετών. Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει κατακτήσει ειδικές τεχνικές όπως το λαϊκό τραγούδι και την ικανότητα να παίζει διάφορα μουσικά όργανα.

Για χρόνια, τα έργα του θεάτρου σκιών ήταν ευπρόσδεκτα από το κοινό όλων των ηλικιών στην αγροτική Κίνα και ανέβαιναν σε κάθε μεγάλη περίσταση. Ωστόσο, με τις ταινίες και τις τηλεοπτικές σειρές να γίνονται σταδιακά σημαντικές πηγές ψυχαγωγίας στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η δημοτικότητα της τέχνης αυτής μειώθηκε και πολλοί ερμηνευτές άλλαξαν δουλειά.

Καθώς πολλοί νέοι έφυγαν από τα χωριά, ο Λιου αντιμετώπισε πρόβλημα να βρει ανθρώπους στους οποίους θα μπορούσε να μεταδώσει την τέχνη, ένα ζήτημα που αντιμετωπίζουν και άλλοι συνεχιστές αυτής της παραδοσιακής τέχνης.

«Μου λείπουν εκείνες οι μέρες που ο κόσμος δεν είχε έξυπνα τηλέφωνα, iPad ή υπολογιστές και ήμασταν γεμάτοι με κοινό σε όλη τη διάρκεια της παράστασης», είπε ο Λιου.

Αντιμέτωπος με την επιλογή μεταξύ της προστασίας αυτής της καλλιτεχνικής κληρονομιάς και μιας αξιοπρεπούς ζωής, επέλεξε να παραμείνει, βελτιώνοντας συνεχώς τις τεχνικές του για να επωμιστεί μόνος το έργο ολόκληρου του θιάσου.

ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΟΞΑΣ

Η ανατροπή ήρθε το 2020 όταν έλαβε ένα τηλεφώνημα από τον Τζάο Τζισουέ, τον επικεφαλής της μουσικής σχολής στο Πανεπιστήμιο Λονγκντόνγκ.

Ο Τζάο του είπε ότι το πανεπιστήμιο επρόκειτο να εισαγάγει το θέατρο σκιών Νταοτσίνγκ στις τάξεις του κολεγίου και είχε αρχίσει να επενδύει στη συλλογή εγχειριδίων, στην εκπαίδευση ταλέντων και στην καινοτομία του ρεπερτορίου, για να προωθήσει την προστασία και την συνέχεια αυτής της τέχνης.

«Θέλουμε να αναπτύξουμε το μακροπρόθεσμο ενδιαφέρον των νέων μαθητών για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά, έτσι ώστε ορισμένοι από αυτούς να επιλέξουν να γίνουν επαγγελματίες της παραδοσιακής τέχνης στο μέλλον», δήλωσε ο Τζάο.

Ενθουσιασμένος από τα νέα, ο Λιου παράτησε τις αγροτικές του εργασίες και έγινε δάσκαλος μερικής απασχόλησης στο κολέγιο πηγαίνοντας δύο φορές την εβδομάδα και κάνοντας δίωρο μάθημα κάθε φορά.

Ένας από τους αγαπημένους μαθητές του Λιου είναι η 20χρονη Τζανγκ Λιανγκ, η οποία έχει γίνει το κύριο άτομο που παίζει τις φιγούρες της παράστασης μετά από δύο χρόνια πρακτικής. Μια καινοτόμος παράσταση κουκλοθέατρου σκιών παρουσιάστηκε πέρυσι από τη Τζανγκ και τους συμμαθητές της, κερδίζοντας ένα επαρχιακό βραβείο λογοτεχνίας και τέχνης.

Η Τζανγκ πιστεύει ότι η εκμάθηση του θεάτρου σκιών μπορεί να τη βοηθήσει να κατανοήσει καλύτερα τον παραδοσιακό κινεζικό πολιτισμό και τη λαϊκή τέχνη. Αν γίνεται θα ήθελε να γίνει δασκάλα μουσικής και να μεταδώσει αυτή τη γνώση στους μαθητές της.

«Η επόμενη γενιά δεν πρέπει να χάσει αυτήν την πολύτιμη και όμορφη τέχνη» λέει η ίδια.

ΑΚΜΗ, ΌΧΙ ΑΠΛΑ ΕΠΙΒΙΩΣΗ

Προς το παρόν, το πανεπιστήμιο προσφέρει στους φοιτητές μια ποικιλία μαθημάτων που σχετίζονται με το θέατρο σκιών. Η Τσιου Τσι, μια φοιτήτρια στη σχολή καλών τεχνών μόλις 21 ετών, παρακολούθησε ένα μάθημα με τίτλο «Χαρακτική και Χρωματισμός της Φιγούρας του Θεάτρου Σκιών».

Είδε το πρώτο της θέατρο σκιών πριν από 13 χρόνια και βρήκε τις «δερμάτινες φιγούρες» χαριτωμένες και έξυπνες. Αλλά δεν ονειρευόταν ποτέ ότι μια μέρα θα κρατούσε ένα μαχαίρι και θα έφτιαχνε μόνη της φιγούρες θεάτρου σκιών.

«Μου αρέσει το χρώμα και η διάταξη της φιγούρας σκιών και τα έργα χαρακτικής των τεχνητών με εμπνέουν πολύ», είπε η ίδια.

Τα τελευταία χρόνια, περισσότερες μορφές άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, συμπεριλαμβανομένου του θεάτρου σκιών, έχουν αναδυθεί από τη σκιά του παρελθόντος στη σύγχρονη εποχή.

Πέρυσι, η κινεζική κυβέρνηση εξουσιοδότησε το Πανεπιστήμιο Τιεντζίν να χορηγήσει το πρώτο διεπιστημονικό μεταπτυχιακό στη χώρα στις μελέτες της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Σηματοδότησε ένα νέο στάδιο στην καλλιέργεια σχετικών ταλέντων και μια στροφή στη διατήρηση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Κίνας, από την απλή «διάσωση» σε πιο επιστημονικές προσεγγίσεις.

Ο Λιου ελπίζει να συνεχίσει στο κολέγιο και να εκπαιδεύσει περισσότερους νέους στον τομέα, λέγοντας ότι «ακριβώς όπως η αληθινή αγάπη δεν είναι ποτέ one-man show, η διατήρηση και η κληρονομιά της πολιτιστικής κληρονομιάς απαιτεί προσπάθειες τόσο από την παλιά όσο και από τη νέα γενιά.»