Η ιστορία των πλεκτών Χαϊπάι της Σαγκάης

2022-04-21 15:49:36 ​Εύα Παπαζή

Στη Σαγκάη, τα πλεκτά δεν είναι απλώς μια βιομηχανία αλλά και μια μορφή τέχνης που ενσαρκώνει το πνεύμα της πόλης.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες, πέρα από το μετάλλιο, οι νικητές λαβαίνουν συνήθως και ένα μπουκέτο φρέσκα λουλούδια. Το 2022 όμως, στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου, που χαρακτηρίστηκαν από τον σεβασμό τους προς το περιβάλλον, το μπουκέτο έγινε από πλεκτά μάλλινα λουλούδια, τα οποία έπλεξε ένας στρατός εθελοντών χρησιμοποιώντας την παραδοσιακή τεχνική της Σαγκάης.

Επισήμως μέρος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Σαγκάης, η τεχνική αυτή που ονομάζεται Χαϊπάι (κυριολεκτικά «στυλ της Σαγκάης»), έκανε δημοφιλές το πλέξιμο σε όλη την Κίνα και επηρέασε ακόμη και τα ρούχα και τη μόδα από πλεκτά υφάσματα.

Η ιστορία του Χαϊπάι ξεκίνησε πριν από περισσότερο από έναν αιώνα.

Τα πλεκτά πουλόβερ πάνω από το ασορτί φόρεμα (qipao) ήταν για ένα διάστημα της μόδας. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Τα πλεκτά πουλόβερ πάνω από το ασορτί φόρεμα (qipao) ήταν για ένα διάστημα της μόδας. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Η γέννηση μιας βιομηχανίας

Το μάλλινο νήμα που εισήχθη στην Κίνα κατά τη διάρκεια της ύστερης δυναστείας Τσινγκ (1636-1912) ονομαζόταν μάο λενγκ, ή «γραμμή από μαλλί».

Στη Σαγκάη, οι ξένες επιχειρήσεις διέθεταν και πωλούσαν το νήμα σχεδόν αποκλειστικά. Αργότερα, με τη βοήθεια ειδικών, οι οποίοι ήταν τοπικοί επισκευαστές για ξένες επιχειρήσεις, οι κατασκευαστές παραχώρησαν ειδικά δικαιώματα διανομής σε μερικούς μεγάλους χονδρεμπόρους, οι οποίοι με τη σειρά τους έχτισαν σταδιακά τα δίκτυα διανομής σε λιανοπωλητές μικρής κλίμακας σε όλη τη χώρα.

Η πιο δημοφιλής μάρκα στη Σαγκάη εκείνη την εποχή ήταν από την Αγγλία και ονομαζόταν Mifeng, ή Honeybee. Με κάθε πώληση, παρείχαν και οδηγίες πλεξίματος και βελόνες μπαμπού για να βοηθήσουν όσους δεν ήξεραν, να ξεκινήσουν. Έτσι η τέχνη του πλεξίματος εξαπλώθηκε σταδιακά.

Για να αγοράσουν νήμα Mifeng, οι κάτοικοι της Σαγκάης του τέλους του 19ου αιώνα πήγαιναν στη Rue de la Mission (σήμερα Yongsheng Road) κοντά στο Bund. Παρόλο που είχε μήκος λίγο περισσότερο από 200 μέτρα, ήταν ένας ακμάζων εμπορικός κόμβος.

Εν τω μεταξύ, όπως πολλές κινεζικές επιχειρήσεις εκείνη την εποχή, οι εγχώριες μάρκες νημάτων είδαν προσωρινή επιτυχία γύρω από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο λόγω των επιπτώσεων της σύγκρουσης στις εισαγωγές, αν και ήταν σημαντικά κατώτερες από άποψη ποιότητας. Μέχρι το 1919, η τοπική μάρκα νημάτων της Σαγκάης Huoche, ή Train, είχε επιτύχει μέγιστη ημερήσια παραγωγή 2.000 λιβρών και ήταν αρκετά δημοφιλής στους καταναλωτές.

Όταν τα πλεκτά προϊόντα από τη Δύση και την Ιαπωνία επέστρεψαν στην Κίνα τη δεκαετία του 1920, οι εγχώριες μάρκες δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν σε τιμή ή ποιότητα και σταμάτησαν την παραγωγή η μία μετά την άλλη.

Τρεις όμως παράγοντες τις κράτησαν: το μαζικό μποϊκοτάζ ξένων προϊόντων μετά το Κίνημα της 30ης Μαΐου της Σαγκάης το 1925, και οι κοινές συμφωνίες τιμολόγησης μεταξύ των κατασκευαστών με την ίδρυση του Σωματείου των Yarnsellers.

Μετά από έντονο εσωτερικό ανταγωνισμό, η Σαγκάη έγινε σύντομα η καρδιά της κλωστοϋφαντουργίας της χώρας. Λίγο πριν από τον πόλεμο με την Ιαπωνία το 1937, το συνδυασμένο κεφάλαιο των ιδιόκτητων εταιρειών μάλλινων κλωστοϋφαντουργικών της Σαγκάης αντιπροσώπευε το 65% του συνόλου της βιομηχανίας σε εθνικό επίπεδο.

Νέες τεχνικές

Οι τεχνικές πλεξίματος μεταβιβάστηκαν αρχικά στις γυναίκες της ανώτερης μεσαίας τάξης. Η Ζενγκ Τζιφέν (1852-1942), κόρη ενός υπουργού της αυλής της δυναστείας Τσινγκ, ήταν από τις πρώτες Κινέζες που είδαν από κοντά μια πλεκτή ζακέτα. Στα απομνημονεύματά της, αναφέρει μια ιστορία για την εκμάθηση του πλεξίματος.

Ο μεγαλύτερος αδερφός της ήταν σημαντικός διπλωμάτης. Η σύζυγός του, τον συνόδευσε σε ένα ταξίδι στο εξωτερικό από όπου έφερε πολλά κομμάτια μάλλινων πλεκτών - σπάνια τότε στην Κίνα - ως δώρα.

Η Zeng Jifen και ο σύζυγός της Nie Jigui. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Η Zeng Jifen και ο σύζυγός της Nie Jigui. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Η Ζενγκ χάρηκε όταν έλαβε το δώρο της και ζήτησε να μάθει να πλέκει. Εκείνη την εποχή, ο σύζυγός της ήταν συνάδελφος με τον Άγγλο ιεραπόστολο Τζον Φράιερ και οι οικογένειές τους περνούσαν συχνά χρόνο μαζί. Η σύζυγος του Φράιερ τη δίδαξε πως να πλέκει. Στη συνέχεια, η Ζενγκ μεταβίβασε τις δεξιότητες στις φίλες της στη Σαγκάη και στη νότια επαρχία Χουνάν.

Αλλά η πραγματική τυποποίηση του πλεξίματος από μαλλί δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τα σεμινάρια που εμφανίστηκαν στο ευρύ κοινό - μέσω ραδιοφώνου, σε κρατικές εκθέσεις ή σε βιβλία.

Για παράδειγμα, το 1908, όταν επέστρεψε στη Σαγκάη από τις σπουδές του στην Ιαπωνία, ο επιχειρηματίας Ζενγκ Τζιμίν άνοιξε ένα φιλανθρωπικό σχολείο για μη προνομιούχα παιδιά κοντά στο ιστορικό εμβληματικό Jiangnan Arsenal. Το σχολείο προσέφερε μαθήματα πολιτισμού και χειροτεχνίας, στα οποία το πλέξιμο και η υφαντική προβάλλονταν ως μάθημα επιλογής.

Κατά την εποχή της Δημοκρατίας της Κίνας, ορισμένα ιεραποστολικά σχολεία κοριτσιών στη Σαγκάη επίσης δίδασκαν πλέξιμο. Εκεί η Φενγκ Τσιουπίνγκ (1911-2001), μια διάσημη δεξιοτέχνης του πλεξίματος σε στυλ Σαγκάης, έδειξε για πρώτη φορά το τεράστιο ταλέντο της σε αυτή τη τέχνη.

Η Φενγκ Τσιουπίνγκ και τα βιβλία πλεξίματος. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Η Φενγκ Τσιουπίνγκ και τα βιβλία πλεξίματος. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Άλλη μία γυναίκα με μεγάλο ταλέντο στο πλέξιμο με το στυλ της Σαγκάης, ήταν η Χουάνγκ Πεϊπίνγκ (1913-1983) που ασχολήθηκε με αυτό από μικρή.

Η Χουάνγκ Πεϊπίνγκ. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Η Χουάνγκ Πεϊπίνγκ. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Η Χουάνγκ προσκλήθηκε όπως και προηγουμένως η Φενγκ, να μοιραστεί την τέχνη της σε εμπορικά κέντρα, εργοστάσια νημάτων και στο ραδιόφωνο. Το 1928, ίδρυσε τη σχολή πλεξίματος Peiying. Σε μερικές εκδηλώσεις, η Χουάνγκ παρουσίασε επίσης μερικά από τα βραβευμένα έργα της στην Έκθεση Εσωτερικών Προϊόντων της Κίνας, που διοργανώθηκε από τη Διοίκηση Βιομηχανίας και Εμπορίου της Σαγκάης, κερδίζοντας ένα ειδικό βραβείο και το πρώτο βραβείο.

Κατοχύρωσε ακόμη και μια μηχανή πλεξίματος. Στη δεκαετία του 1930, μια σειρά από ανοιχτόχρωμα πουλόβερ που σχεδίασε η Χουάνγκ, με μοτίβα όπως ροδάκινα, δαμάσκηνα και τριαντάφυλλα, κέρδισαν την εύνοια του κοινού και έγιναν απαραίτητα αντικείμενα για τις γυναίκες της εποχής. Το βιβλίο της, «The Peiying Method for Knitting with Silk Yarn», έκανε ρεκόρ πωλήσεων με 300.000 αντίτυπα.

Πλεκτά σε στυλ Σαγκάης, διακοσμημένα κατά μήκος της λαιμόκοψης ή του γιακά με περίτεχνους κόμπους και πλεξούδες. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Πλεκτά σε στυλ Σαγκάης, διακοσμημένα κατά μήκος της λαιμόκοψης ή του γιακά με περίτεχνους κόμπους και πλεξούδες. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Εκτός από το γενικό στυλ των πλεκτών ενδυμάτων, οι λεπτομέρειες των πλεκτών μοτίβων επηρέασαν επίσης την τοπική μόδα. Ενώ τα περισσότερα παραδοσιακά κινέζικα ενδύματα έχουν απλούς γιακάδες, τα πλεκτά σε στιλ Σαγκάης ήταν διακοσμημένα κατά μήκος της λαιμόκοψης ή του γιακά χρησιμοποιώντας περίτεχνους κόμπους και πλεξούδες.

Στη δεκαετία του 1940, η Φενγκ Τσιουπίνγκ παρατήρησε ότι τα παλτό με τετράγωνους ώμους και μεγάλα μανίκια ήταν δημοφιλή στο δρόμο. Αυτό την ενέπνευσε να προσαρμόσει το στυλ των πλεκτών εξωτερικών ενδυμάτων της και να του δώσει πιο φαρδιούς ώμους και μια κωνική μέση. Το σχέδιό της γνώρισε άμεση επιτυχία στους καταναλωτές.

Ένα ρούχο σχεδιασμένο από την Φενγκ Τσιουπίνγκ με φαρδιούς ώμους και κωνική μέση. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Ένα ρούχο σχεδιασμένο από την Φενγκ Τσιουπίνγκ με φαρδιούς ώμους και κωνική μέση. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Η Φενγκ επέκτεινε επίσης τη γκάμα των μοτίβων της για να συμπεριλάβει παπούτσια και καπέλα, καθώς και φουλάρια. Το 1983, σχεδίασε 12 είδη ένδυσης χρησιμοποιώντας νέα υλικά από το Eighteenth Yarn Factory της Σαγκάης.

Τα νέα ενδύματα όχι μόνο έτυχαν καλής υποδοχής από το κοινό, αλλά κέρδισαν επίσης ένα βραβείο για τα εξαιρετικά σχέδια των πλεκτών της Σαγκάης.

Η εκλεπτυσμένη ποιότητα είναι επίσης εμφανής στα πλεκτά Χαϊπάι και στην πλεκτή τέχνη. Η Χουάνγκ Πεϊγίνγκ έφτιαξε κροσέ ένα είδος στολιδιού παιώνιας με 50 μικρές βελονιές που τυλίγονται για να σχηματίσουν μια σπείρα. Την πέμπτη φορά, το νήμα τραβιέται μακριά και δένεται σε δέσμες των πέντε για να σχηματιστούν 10 πέταλα.

Διακοσμητικά παιώνιας σχεδιασμένα από την Χουάνγκ Πεϊγίνγκ. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Διακοσμητικά παιώνιας σχεδιασμένα από την Χουάνγκ Πεϊγίνγκ. Ευγενική προσφορά του Shanghai Tan

Το στυλ της Σαγκάης

Σε αφίσες και σε ταινίες από την εποχή της Δημοκρατίας της Κίνας, δεν ήταν σπάνιο να δεις διάσημες γυναίκες να φορούν ένα συγκεκριμένο σύνολο τριών κομματιών: μια πλεκτή ζακέτα ή σάλι πάνω από ένα κομψό τσιπάο, συνδυασμένα με δερμάτινα ψηλοτάκουνα. Οι άνθρωποι της εποχής ήταν μαγεμένοι από αυτή την αριστοκρατική συγχώνευση Ανατολής και Δύσης.

Σήμερα, το Χαϊπάι εξακολουθεί να θεωρείται κλασικό αλλά να είναι και διεθνές, εκλεπτυσμένο, μυθιστορηματικό ή κοσμοπολίτικο όπως είχε χαρακτηριστεί κατά το παρελθόν. Τα πλεκτά που δημιουργούνται με τις τεχνικές Χαϊπάι ενσωματώνουν όλες αυτές τις ιδιότητες.

Leaderboard

Κοινοποιήστε

Σχετικά νέα