Εποχή Συντήρησης για τα Γλυπτά των Βράχων Νταζού

Ο κοιμισμένος Βούδας είναι ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά γλυπτά βράχων στο Μπαοντινγκσάν, στην περιοχή Νταζού του Τσονγκτσίνγκ, που απειλήθηκε από το νερό. [Φωτογραφία από τον Γουάνγκ Καϊχάο / China Daily]

Σημείωση του συντάκτη Γουάνγκ Καϊχάο: Τον Μάιο του 2020, ο Πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ, πραγματοποίησε επίσκεψη στα Σπήλαια Γιουνγκάνγκ της επαρχίας Σανσί και τόνισε τη σημασία των αρχαίων ναών που δημιουργήθηκαν μέσα σε σπήλαια, όπου καταγράφηκε ο χαρακτήρας του κινεζικού πολιτισμού μαζί με μια ανάμειξη διαφορετικών πολιτισμών. Μερικούς μήνες μετά, τον Οκτώβριο, το Κρατικό Συμβούλιο, εξέδωσε την πρώτη εθνική και μακροπρόθεσμη κατευθυντήρια γραμμή ειδικά για την προστασία και τη μελέτη των ναών των σπηλαίων. Για το παραπάνω άρθρο, δημοσιογράφοι της China Daily, μίλησαν με ερευνητές και συντηρητές για να μπορέσουν να επιδείξουν την πολιτιστική λαμπρότητα αυτών των αρχαιοτήτων.

Τα Γλυπτά των Βράχων Νταζού που μελετούνται, συντηρούνται και προστατεύονται στη νοτιοδυτική Κίνα, παρέχουν μια συναρπαστική εικόνα για την κινεζική κουλτούρα, όπως λέει ο Γουάνγκ Καϊχάο στο Τσονγκτσίνγκ. Η περιοχή όπου βρίσκονται είναι γνωστή ως χωριό Φοζού. Ονομάστηκε έτσι από ένα βουδιστικό σπήλαιο γνωστό ως Φοζουγιέν, ή «ο βράχος του Βούδα», που έχει σκαλιστεί εδώ και πάνω από 800 χρόνια.

Για τον χωρικό Λουό Καϊχόνγκ, 46 ετών, που είναι κάτοικος της περιοχής Νταζού του Τσονγκτσίνγκ στη Νοτιοδυτική Κίνα, ο βράχος αυτός δεν είναι μόνο ένα κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, που έχει λαξευτεί πάνω σε ένα βουνό, αλλά και ένας «ορισμός του σπιτιού» όπως έχει χαραχθεί στο μυαλό του. "Άρχισα να παίζω γύρω από τους Βούδες όταν ήμουν ακόμα μικρό αγόρι", θυμάται ο Λουό και "είναι μέρος της ζωής μου."

Το σπίτι του Λουό, απέχει μόλις 100 μέτρα περίπου από τα γλυπτά των βράχων ύψους 5 μέτρων και πλάτους 12 μέτρων, τα οποία απεικονίζουν τέσσερις Βούδες, έναν βουδιστικό τοπίο και μια στήλη. Σχεδόν κάθε μέρα, ο Λουό ανεβαίνει στο αξιοθέατο για να ελέγξει την κατάστασή του χώρου και για να τον καθαρίσει.

Μια αποκατάσταση οχτώ ετών του Αβαλοκιτεσβάρα με τα χιλιάδες χέρια, ολοκληρώθηκε το 2015. [Φωτογραφία από Wang Kaihao / China Daily]

Ο πατέρας του ήταν αφιερωμένος στο χώρο αυτό, περιπολώντας εθελοντικά την περιοχή και προστατεύοντας τον βράχο του Βούδα για δεκαετίες. Όταν εκείνος έφυγε από την ζωή πέρυσι, η σκυτάλη πέρασε στον Λουό. Η περιοχή Νταζού διαθέτει 75 τοποθεσίες βραχογλυπτών, που χρονολογικά εκτείνονται από την δυναστεία Τανγκ (618-907 μ.Χ) έως την Τσινγκ (1644-1911 μ.Χ).

Υπάρχουν περισσότερα από 50.000 γλυπτά ή ανάγλυφες εικόνες πάνω στους βράχους που έχουν γίνει γνωστά ως τα Γλυπτά των βράχων Νταζού και καταγράφηκαν στη λίστα παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO το 1999, μετά από τα Σπήλαια Μογκάο στο Ντουνχουάνγκ που βρίσκονται στην επαρχία Γκανσού.

Στην περιοχή Νταζού, 62 ντόπιοι χωρικοί περιπολούν και επιβλέπουν τα γλυπτά εθελοντικά. Τους έχει δοθεί ετήσια επιδότηση μερικών χιλιάδων γιουάν από την κυβέρνηση, αλλά τα χρήματα δεν είναι ο κύριος λόγος για την αφοσίωσή τους. Πολλοί από αυτούς αντανακλούν τα συναισθήματα που νιώθει και ο Λουό. "Αν φροντίζω καλά τον Βούδα, νομίζω ότι ο Βούδας θα με ευλογήσει", λέει ο χωρικός.

Η δυναστεία των Νότιων Σονγκ (1127-1279 μ.Χ), όταν σκαλίστηκε το Φοζουγιέν, είδε την κορύφωση της τοπικής γλυπτικής σύμφωνα με τον Λι Φανγκγίν, διευθυντή της Ακαδημίας των Γλυπτών των Βράχων Νταζού, ενός ινστιτούτου με έδρα το Τσονγκτσίνγκ, το οποίο είναι επίσης υπεύθυνο για το διαχείριση της τοποθεσίας. Για μια περίοδο δεκαετιών, ένας μοναχός της εποχής των Νότιων Σονγκ, που ονομαζόταν Τζάο Τζιφένγκ, ήταν υπεύθυνος για τα βραχογλυπτά και ο τόπος του που ονομάζεται Μπαοντινγκσάν (βουνό της πολύτιμης κορυφής) στη συνέχεια, έγινε η καρδιά του βουδιστικού προσκυνήματος.

Συντηρητής εργάζεται σε ένα πέτρινο κομμάτι στο κέντρο συντήρησης της Ακαδημίας, τον Δεκέμβριο. [Φωτογραφία από τον Wang Kaihao / China Daily]

Οι ναοί των σπηλαίων, οι οποίοι είναι λαξευμένοι σε βράχους ή στα βουνά για θρησκευτικό προσκύνημα, προέρχονται ως τεχνοτροπία από την Ινδία. Εισήχθησαν στην Κίνα κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού τον 3ο αιώνα μ.Χ. Ενώ αυτή η μορφή βουδιστικής τέχνης είχε ήδη ξεθωριάσει αλλού, συνέχισε να ευδοκιμεί στο Νταζού, απορροφώντας και τα τοπικά καλλιτεχνικά στυλ.

Έτσι, τα Γλυπτά των Βράχων Νταζού είναι τα τελευταία από τους σημαντικότερους ναούς σπηλαίων, λέει ο Λι. "Τα γλυπτά του Νταζού δεν αντιπροσωπεύουν μόνο την τέχνη της εποχής τους και το ταλέντο των τεχνιτών εκείνης της εποχής, αλλά επιδεικνύουν και πώς η βουδιστική τέχνη υιοθέτησε ένα τοπικό στυλ", λέει ο Λι.

Σε σύγκριση με άλλους ναούς σπηλαίων στην Κίνα, όπου τα γλυπτά και οι τοιχογραφίες ακολουθούν θέματα που προέρχονται από βουδιστικές γραφές, το Νταζού είναι περισσότερο «γήινο». Για παράδειγμα, εκτός από τους μεγάλους, αξιοπρόσεχτους Βούδες, πολλά γλυπτά του Μπαοντινγκσάν είναι σαν εικονογραφημένα βιβλία, που ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να φροντίζουν τους γονείς τους, να συμπεριφέρονται καλά και να μην είναι άπληστοι.

"Για τους ντόπιους, αυτά τα γλυπτά αποτελούν μια νοσταλγική σύνδεση με το σπίτι τους", λέει ο Λι. «Γι 'αυτό και πολλές γενιές οικογενειών － πατέρες και γιοι, ζευγάρια συζύγων και άλλοι κάτοικοι, το διαφύλαξαν».

Ερευνητές από την Ακαδημία Γλυπτών των Βράχων Νταζού κάνουν μια λεπτομερή έρευνα του Φοζουγιέν - ή αλλιώς του «βράχου του Βούδα», στο Νταζού τον Δεκέμβριο 2020. [Φωτογραφία από τον Wang Kaihao / China Daily]

Τα γλυπτά του Νταζού απολαμβάνουν επίσης μια μοναδική θέση μεταξύ των κινεζικών ναών σπηλαίων για την ανάμιξη του Βουδισμού με αυτόχθονες πεποιθήσεις όπως ο Κομφουκιανισμός και ο Ταοϊσμός που αποτυπώνονται μαζί, όπως εξηγεί ο Λι. Σε μερικές σπηλιές εκεί, ο Βούδας λατρεύεται δίπλα σε αγάλματα του Κομφούκιου και του Λάο Τσε, του ιδρυτή του Ταοϊσμού.

Αλλά αυτή η αξιοσημείωτη κληρονομιά, που συνδυάζει τις τρεις πίστεις και που μπορεί να ήταν καθοριστικής σημασίας για τους προγόνους του Λουό για αιώνες, παρέμεινε απομονωμένη και άγνωστη για τους περισσότερους μέχρι τη δεκαετία του 1940 στη διάρκεια του πολέμου της αντίστασης κατά της Ιαπωνίας (1931-45).

Τότε το Τσονγκτσίνγκ έγινε η προσωρινή πρωτεύουσα της Κίνας εν καιρώ πολέμου και ένα κέντρο για τους κορυφαίους μελετητές της χώρας. Η πρώτη ερευνητική ομάδα της περιοχής Νταζού, είχε εμβληματικούς ιστορικούς και αρχαιολόγους, όπως ο Γκου Τζιεγκάνγκ και ο Μα Χενγκ, που έφτασαν το 1945 και αναπάντεχα ανακάλυψαν ότι τα γλυπτά των βράχων Νταζού είχαν σημασία συγκρίσιμη με τα Σπήλαια Μογκάο και Γιουνγκάνγκ.

Από το 1952, όταν ιδρύθηκε το πρώτο Ινστιτούτο Συντήρησης για τα Γλυπτά των βράχων Νταζού, γενιές ερευνητών έχουν ‘ερωτευτεί’ αυτόν τον τόπο. Πάνω από 100 άτομα τοποθετούνται τακτικά στην Ακαδημία Γλυπτών των Βράχων Νταζού για σχετικές μελέτες. Σύμφωνα με τον Ντενγκ Τσιμπίνγκ, αναπληρωτή διευθυντή του τμήματος αρχαιολογίας της Ακαδημίας, ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα τα τελευταία χρόνια ήταν η δημοσίευση ενός 11τομου αρχαιολογικού έργου για τα γλυπτά, που ολοκληρώθηκε το 2018.

"Χρειάστηκαν 16 χρόνια", λέει ο Ντενγκ. "Αυτό το έργο συμπλήρωσε ένα κενό πάνω στις αρχαιολογικές αναφορές για τους μεγάλους ναούς σπηλαίων στην Κίνα." Πέρυσι, η βελτίωση της αρχαιολογικής έρευνας τονίστηκε ιδιαίτερα στην πρώτη εθνική και μακροπρόθεσμη κατευθυντήρια γραμμή του Κρατικού Συμβουλίου, ειδικά για την προστασία και τη μελέτη των ναών των σπηλαίων.

Ο Λι Φανγκγίν, διευθυντής της Ακαδημίας Γλυπτών των Βράχων Νταζού, ενός ινστιτούτου με έδρα το Τσονγκτσίνγκ, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση των τοποθεσιών. [Φωτογραφία από τον Wang Kaihao / China Daily]

Ενώ τα μεγαλύτερα σπήλαια μέσα στην κεντρική ζώνη των βράχων Νταζού Dazu έχουν γίνει επίκεντρο τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τα μικρότερα που είναι διάσπαρτα στην άγρια φύση, όπως το Φοζουγιέν, παραμένουν περιθωριοποιημένα και λιγότερο γνωστά στο κοινό.

"Αλλά αυτοί (οι μικρότεροι) τόποι αποτελούν μέρος ενός καλά σχεδιασμένου συστήματος που επικεντρώνεται στον ιερό τόπο του Μπαοντινγκσάν", λέει ο Ντενγκ, προσθέτοντας ότι οι αρχαίοι προσκυνητές θα έβλεπαν πρώτα αυτά τα γλυπτά κατά μήκος του δρόμου πριν φτάσουν στο Μπαοντινγκσάν. Οι γύρω περιοχές, όπως το Φοζουγιέν, που απέχει 2 χιλιόμετρα, θεωρήθηκε ότι αποτελούν εμπόδια στον ιερό τόπο, προσθέτει ο Ντενγκ.

Για την καλύτερη προστασία αυτών των μικρότερων τοποθεσιών, ξεκίνησε ένα ολοκληρωμένο έργο συντήρησης και έρευνας τον Σεπτέμβριο για να καλύψει και τους 68 μεσαίου και μικρού μεγέθους τόπους και πρόκειται να συνεχιστεί έως το 2023. Η ομάδα του Ντενγκ θα πραγματοποιήσει λεπτομερείς έρευνες και θα τραβήξει φωτογραφίες υψηλής ευκρίνειας του Φοζουγιέν ως αναφορά για την αρχαιολογική έρευνα. Ωστόσο, το έργο δεν γίνεται μόνο για ακαδημαϊκούς σκοπούς, προσθέτει ο Λι.

"Πρέπει να βελτιώσουμε τις εγκαταστάσεις για τους επισκέπτες, για να μπορούν να ξεκουράζονται και για να θαυμάζουν τις θεότητες." Σύμφωνα με το σχέδιο της Ακαδημίας, κατά μέσο όρο, περίπου 700.000 γιουάν (108.000 $) θα διατεθούν για την αποκατάσταση του κάθε τόπου. Μέχρι το 2025, θα αντιμετωπιστούν όλοι οι πιθανοί κίνδυνοι για αυτούς τους μεσαίου και μικρού μεγέθους τόπους. Το Φοζουγιέν συντηρήθηκε τελευταία φορά στα τέλη του 19ου αιώνα - σύμφωνα με τις επιγραφές που είχαν απομείνει στα σπήλαια - και παραμένει σε καλή κατάσταση, αλλά άλλες τοποθεσίες χρειάζονται συντήρηση.

Μια βουδιστική κόγχη τριών θεοτήτων από τη Δυναστεία του Νότιων Σονγκ στο Μπαοντινγκσάν. [Φωτογραφία από τον Wang Kaihao / China Daily]

Ο Τσεν Χουιλί, διευθυντής του κέντρου διατήρησης της Ακαδημίας, αναφέρει ότι πολλά γλυπτά που έχουν υποστεί καταστροφές από το χρόνο βρίσκονται πάνω ή κοντά σε ασταθή βράχια. Την τελευταία δεκαετία, 246 εκατομμύρια γιουάν έχουν δοθεί σε 24 έργα αποκατάστασης στο Νταζού. «Μια μεγάλη πρόκληση είναι ο τρόπος εξισορρόπησης των καλλιτεχνικών, ιστορικών και κοινωνικών αξιών του κάθε αντικειμένου», λέει ο ίδιος.

Για παράδειγμα, το 2015, ολοκληρώθηκε μια οκταετής αποκατάσταση του Αβαλοκιτεσβάρα (περισσότερο γνωστός με την θηλυκή του υπόσταση στην Κίνα ως Γκουανγίν ή «η θεά του ελέους»), επίσης από την Δυναστεία των Νότιων Σονγκ. Εκείνη την εποχή ήταν το πιο διακεκριμένο έργο συντήρησης κειμηλίων της Κίνας. Αυτός ο πολύπλοκος συνδυασμός γλυπτών, ανάγλυφων βράχων και χρωματιστών σχεδίων θεωρείται ένας από τους πιο δημοφιλείς χώρους για τουρίστες στο Μπαοντινγκσάν. Ωστόσο, μέχρι την ολοκλήρωσή του, το έργο βρέθηκε στο επίκεντρο μιας διαδικτυακής διαμάχης όταν δόθηκε μια νέα, χρυσή επικάλυψη στη θεά και οι άνθρωποι αναρωτήθηκαν εάν αυτή θα μπορούσε να εκφράζει ή όχι την αρχική πρόθεση των δημιουργών του.

Τουρίστες που επισκέπτονται τα Γλυπτά των Σπηλαίων Νταζού τον Δεκέμβριο. [Φωτογραφία από τον Wang Kaihao / China Daily]

Και ένας άλλος στόχος όμως πραγματοποιήθηκε μετά την ολοκλήρωση της αποκατάστασης. Συγκεκριμένα άρχισε να δίνεται προσοχή στην στενή παρακολούθηση του μικροκλίματος γύρω από τα αντικείμενα, όπως αναφέρει ο Τσεν. Η καλύτερη διαχείριση των τουριστών πραγματοποιείται αναλύοντας τη θερμοκρασία, την υγρασία και άλλες περιβαλλοντικές επιδράσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, διασφαλίζοντας έτσι την ευημερία της 800χρονης θεάς.

Μια παρόμοια πρόκληση εμφανίστηκε στο σπήλαιο Γιουαντζουέ, επίσης στο Μπαοντινγκσάν. Οι συντηρητές ανησυχούν ότι η παμπάλαια οροφή του σπηλαίου μπορεί να καταρρεύσει. Θεωρούν δυσάρεστο ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν μόνο μεγάλα υδραυλικά σιδερένια πλαίσια για να το υποστηρίξουν, αν και γνωρίζουν ότι δεν είναι ευχάριστο στα μάτια των επισκεπτών. "Η λύση που διαλέξαμε είναι καλύτερη από το να κάνουμε κάτι βιαστικό προτού αναπτυχθεί οποιαδήποτε κατάλληλη τεχνολογία μέσω διεπιστημονικών μελετών", λέει ο διευθυντής της Ακαδημίας Λι. "Αξιόπιστα σχέδια μπορούν να δημιουργηθούν μόνο μέσα από μια βαθύτερη ακαδημαϊκή έρευνα. Ορισμένες μέθοδοι που θεωρούσαμε αρχικά ανεπαρκείς μπορεί να αποδειχθούν ως η καλύτερη λύση αργότερα. "

Ένα Σινο-Ιταλικό εργαστήριο για την αποκατάσταση των λίθινων αντικειμένων ιδρύθηκε στην Ακαδημία Γλυπτών των Σπηλαίων Νταζού το 2018. [Φωτογραφία από Wang Kaihao / China Daily]

Για τον Γιαν Σουεφένγκ, τον κορυφαίο μηχανικό της Ακαδημίας που ασχολείται με την αποκατάσταση, το νερό που πέφτει στο βράχο και έβλαψε τη σταθερότητά του είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του. «Συνηθίζαμε να προσπαθούμε να αποτρέψουμε όλο το νερό από το να ρέει κοντά στα γλυπτά, αλλά αργότερα ανακαλύψαμε ότι όταν δεν αφήνουμε καθόλου νερό, τα γλυπτά αντιμετωπίζουν άλλο κίνδυνο», λέει ο ίδιος, επισημαίνοντας ότι η έλλειψη υγρασίας είναι εξίσου καταστροφική.

"Το νερό ρέει στις ρωγμές των πετρωμάτων, όπως το αίμα ρέει στις φλέβες μας, και είναι μέρος της φύσης. Όσο δεν φαίνεται να ρέει νερό στην επιφάνεια των ανάγλυφων μετά την αποκατάσταση, αυτά θα είναι εντάξει", προσθέτει. Σύμφωνα με τον Τσεν, η αποκατάσταση ανοίγει ένα παράθυρο στο παρελθόν. Οι συντηρητές έχουν καθήκον να προστατεύουν το πρωτότυπο όσο το δυνατόν γίνεται και πρέπει πάντα να εργάζονται με προσοχή. Η δουλειά τους πρέπει να επιτρέπει την περαιτέρω συντήρηση αργότερα στο μέλλον, λέει ο Γιαν.

"Στη δουλειά μας, συχνά βρίσκουμε υπολείμματα προηγούμενων αποκαταστάσεων, μερικές από τις οποίες έγιναν εκατοντάδες χρόνια πριν", λέει και χαμογελά. «Θαυμάζουμε τη σοφία και την αφοσίωση των προκατόχων μας, και είναι εκπληκτικό να έχουμε έναν διάλογο μαζί τους σε όλη την έκταση του χρόνου».

Το Σπήλαιο Γιουαντζουέ στο Μπαοντινγκσάν, χρειάζεται ένα ειδικό σχέδιο αποκατάστασης. [Φωτογραφία από τον Wang Kaihao / China Daily]

Το 2018, ιδρύθηκε από κοινού ένα Σινο-Ιταλικό εργαστήριο συντήρησης στην Ακαδημία Νταζού, το οποίο επωφελήθηκε από ένα δάνειο χαμηλού επιτοκίου από την ιταλική κυβέρνηση. Το εργαστήριο παρουσίασε κορυφαία τεχνολογία συντήρησης αντικειμένων από την Ιταλία, λέει ο Τσεν. Η αποκατάσταση των ναών των σπηλαίων στην Κίνα βοήθησε επίσης τους Ιταλούς ερευνητές να αποκτήσουν σχετική εμπειρία, καθώς δεν υπάρχουν παρόμοιοι ναοί στην Ιταλία.

Όπως τονίζει ο Τσεν, είναι ζωτικής σημασίας και για τους Κινέζους ερευνητές να έχουν διάλογο με τους ντόπιους που δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για τα βραχογλυπτά όπως ο Λουό. Τον Δεκέμβριο, φιλοξενήθηκε μια διάλεξη στην Ακαδημία, ενημερώνοντας για το πρόσφατο έργο της και καλώντας τις τοπικές κοινότητες να παρευρεθούν. Καθώς πολλοί ντόπιοι χωρικοί έχουν φύγει για να εργαστούν σε καλύτερες θέσεις εργασίας στις πόλεις, καθίσταται ακόμα πιο δύσκολο να βρεθούν κατάλληλοι υποψήφιοι όπως είναι ο Λουό και οι συγχωριανοί του για να συμμετάσχουν στις εθελοντικές περιπολίες. "Η προστασία των γλυπτών έχει ανάγκη από την ευρύτερη συμμετοχή της τοπικής κοινότητας", προσθέτει ο διευθυντής του κέντρου διατήρησης.