Το νεκροταφείο των ευνούχων στο Πεκίνο

Στο δυτικό Πεκίνο, περίπου 20χλμ. μακριά από το κέντρο της πρωτεύουσας, βρίσκεται ένα συγκρότημα τάφων έκτασης περίπου 6.000 τ.μ., καθώς και το πρώτο στην Κίνα μουσείο που εστιάζει στην ζωή και τα βάσανα εκείνων που κείτονται εκεί. Από το 2001 είναι στην λίστα προστασίας πολιτιστικών μνημείων της πόλης του Πεκίνου και πρόκειται αρχικά για ένα μαυσωλείο που δημιουργήθηκε ειδικά για τον Τιεν Γι, έναν ευνούχο που υπηρέτησε τρεις γενιές αυτοκρατόρων της δυναστείας Μινγκ (1368-1644) ενώ αργότερα χρησιμοποιήθηκε και από άλλους ευνούχους.

Φωτογραφία από την πρώτη Πύλη της Θείας Οδού όπου φαίνονται τα αγάλματα των αξιωματούχων που προστατεύουν και συνοδεύουν τον αποθανόντα στον άλλο κόσμο. Στο βάθος η δεύτερη Πύλη Λινγκσίνγκ με δύο λιοντάρια στην κορυφή. (Φωτ. Εύα Παπαζή)

Οι ευνούχοι κατά την αρχαιότητα αποτέλεσαν μέρος της κοινωνίας σε διάφορα μέρη του κόσμου, π.χ. στην Περσία, στην Αίγυπτο, σε όλους τους τόπους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και στο Βυζάντιο. Χρησιμοποιήθηκαν σε διάφορες θέσεις, ως φύλακες χαρεμιών – προστάτες της κλίνης (όπως υποδεικνύει και η ετυμολογία τους στα ελληνικά από το εὐνή που σημαίνει κρεβάτι και -οῦχος), ή ως διασκεδαστές ή ακόμα και ως σύμβουλοι αυτοκρατόρων όπως ο Τιεν Γι κατά την διάρκεια της δυναστείας Μινγκ. Στην Κίνα, διάφοροι χαρακτήρες που υπάρχουν πάνω σε οστά μαντείας από την δυναστεία Σανγκ αλλά και πολλά κλασικά κείμενα, δείχνουν ότι υπήρχαν ευνούχοι από τη δυναστεία Σια (2070 π.Χ-1600 π.Χ) μέχρι και τη δυναστεία Τσινγκ στις αρχές του 20ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αναπτύχθηκε μια ιδιαίτερη κουλτούρα ευνούχων με αποτέλεσμα στη δυναστεία των Μινγκ να υπάρχει ένα ειδικό γραφειοκρατικό σύστημα αποτελούμενο ολοκληρωτικά από αυτούς. Ο Τιεν Γι (1534-1605) επέβλεπε τη Διεύθυνση Τελετών, είχε φτάσει στο σημαντικά υψηλό τέταρτο επίπεδο σπουδαιότητας και λόγω των ικανοτήτων του είναι ο μόνος ευνούχος στην ιστορία που τιμήθηκε με μαυσωλείο παρόμοιο με αυτά των αυτοκρατόρων Μινγκ.

Φωτογραφία από το άγαλμα του λόγιου αξιωματούχου στην Θεία Οδό (Φωτ.Εύα Παπαζή)

Σύμφωνα με την πρακτική της εποχής, ο Τιεν Γι ευνουχίστηκε όταν ήταν εννέα ετών και πήγε στην αυτοκρατορική αυλή για να υπηρετήσει τον αυτοκράτορα και τους ακολούθους του. Ο ευνουχισμός γινόταν με ολική αφαίρεση των γεννητικών οργάνων με μαχαίρι και ο θάνατος από αιμορραγία ή από μόλυνση ήταν εξαιρετικά κοινός. Συνήθως έδεναν το παιδί σε ένα τραπέζι, καθάριζαν την περιοχή με νερό και πιπέρι και έκοβαν τελείως τα γεννητικά όργανα, τοποθετώντας μετά ένα σωληνάκι στην ουρήθρα μέχρι να επουλωθεί το τραύμα.

Αναπαράσταση της στιγμής του ευνουχισμού στο Μουσείο Ευνούχων (φωτ.Εύα Παπαζή)

Στην αυλή οι ευνούχοι ήταν οργανωμένοι με ξεχωριστό σύστημα σε σχέση με άλλους αξιωματούχους καθώς ήταν και υπηρέτες της εσωτερικής αυλής αλλά και αυτοκρατορικοί αξιωματούχοι. Πολλοί έφτασαν σε υψηλά αξιώματα. Κατά την δυναστεία Χαν (206 π.Χ–220 μ.Χ) διαχειρίζονταν τα φορολογικά και είχαν αρμοδιότητες για την καθημερινή ζωή όπως οργάνωση τελετών και τροφοδοσία, ενώ αργότερα κατά την δυναστεία Μινγκ όπου έζησε ο Τιεν Γι, είχαν μεγάλη δύναμη σε όλες τις θέσεις και η ιεραρχία τους έγινε ακόμα πιο πολύπλοκη. Υπεύθυνοι για καθετί, εργάστηκαν ως αυλικοί, αξιωματούχοι νομαρχιών, στρατιωτικοί, αγγελιοφόροι και σε πολλές άλλες θέσεις.

Λεπτομέρεια από το σπαθί του στρατιωτικού αξιωματούχου στην Θεία Οδό (Φωτ. Εύα Παπαζή)

Ο Τιεν Γι υπηρέτησε τρεις αυτοκράτορες Μινγκ: τον Τζιάτζινγκ, ο οποίος βασίλευσε από το 1521 έως το 1566, τον Λονγκτσίνγκ, ο οποίος βασίλευσε από το 1566 ως το 1572, και τον Γουανλί, ο οποίος βασίλευσε από το 1572 έως το 1620. Πέθανε 72 ετών το 1605, έχοντας εργαστεί στην αυτοκρατορική αυλή για 63 ολόκληρα χρόνια. Ο αυτοκράτορας Γουανλί στεναχωρήθηκε πολύ για τον θάνατο του καλύτερου αυλικού του και φρόντισε να του απονείμουν φόρους τιμής χτίζοντας ένα μαυσωλείο όπου αργότερα θάφτηκαν και άλλοι σημαντικοί ευνούχοι, σχηματίζοντας το νεκροταφείο των ευνούχων του Πεκίνου, στην περιοχή Σιτζινγκσάν.

Ο διάκοσμος από την εσωτερική πλευρά της πρώτης πύλης, με ανάγλυφα ελάφια και άλλα ευοίωνα ζώα και σχέδια (Φωτ. Εύα Παπαζή)

Το μαυσωλείο του Τιεν Γι έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός αυτοκρατορικού μαυσωλείου, αν και σε μικρότερη κλίμακα. Πρόκειται για έναν ιερό τόπο με διάφορα γλυπτά και ανάγλυφα, άλογα και ελέφαντες, αιώνιους φρουρούς και υπόγειους τάφους καθώς εκεί κείτονται και άλλοι τέσσερις ευνούχοι από τις δυναστείες Μινγκ και Τσινγκ. Στο μουσείο που στεγάζεται στον ίδιο χώρο, οι αίθουσες του έχουν εκθέματα που δείχνουν την – θλιβερή όσο και τρομαχτική - ιστορία του συστήματος του ευνουχισμού, τα καθήκοντα των ευνούχων και την οικογενειακή τους ζωή.

Ένα μαχαίρι που χρησιμοποιήθηκε για ευνουχισμούς κατά την δυναστεία Μινγκ (φωτ. Εύα Παπαζή)

Επισκεπτόμενοι το κοιμητήριο του Τιεν Γι θα συναντήσουμε αρχικά την Πύλη της Θείας Οδού όπου ξεκινάει ο δρόμος προς τον άλλο κόσμο, δηλαδή το μονοπάτι που οδηγεί στον τάφο του Τιεν Γι. Οι διακοσμητικές πέτρινες κολώνες και στις δύο πλευρές αυτού του θεϊκού μονοπατιού είναι ψηλές και εξαίρετα σκαλισμένες και οι πέτρινοι αξιωματούχοι, ένας στρατιωτικός και ένας λόγιος που φυλάσσουν τον τάφο του, είναι του υψηλότερου βαθμού ιεραρχίας, κάτι που αποτελεί μεγάλη τιμή για τον Τιεν Γι ο οποίος ήταν αξιωματούχος τετάρτου βαθμού.

Το κεντρικό περίπτερο που στεγάζει την στήλη όπου αναγράφεται το αυτοκρατορικό διάγγελμα για την δημιουργία του μαυσωλείου του Τιεν Γι (φωτ. Εύα Παπαζή)

Στο τέλος της θείας οδού βρίσκουμε την δεύτερη είσοδο με την Πύλη Λινγκσίνγκ, πέρα από την οποία είναι τρία περίπτερα το ένα δίπλα στο άλλο. Στην πύλη υπάρχουν σκαλισμένα δυο λιοντάρια μπροστά και δυο ελάφια πίσω, που συμβολίζουν τον πλούτο και την υψηλή κοινωνική τάξη του θανόντα. Κάθε ένα από τα περίπτερα στεγάζει μια πέτρινη στήλη, που στην βάση της έχει ανάγλυφα δράκου, ένα ευοίωνο μυθικό πλάσμα που επίσης δείχνει το πόσο σημαντικό ήταν το άτομο που βρίσκεται πέρα από την τρίτη πύλη. Στην κεντρική και την ανατολική στήλη καταγράφονται τα αυτοκρατορικά διατάγματα που πάρθηκαν ώστε να χτιστεί το μαυσωλείο ενώ η δυτική στήλη αναγράφει τα επιτεύγματα του Τιεν Γι όταν ζούσε στην αυτοκρατορική αυλή, τα οποία και αιτιολογούν μια τόσο μεγάλη τιμή - να αποκτήσει ένα μαυσωλείο αντίστοιχο ενός αυτοκράτορα, σε μικρότερο μέγεθος.

Η περιοχή του βωμού όπου γίνονταν οι θυσίες στην μνήμη του Τιεν Γι (φωτ. Εύα Παπαζή)

Πέρα από τα τρία περίπτερα είναι η περιοχή του βωμού όπου γίνονταν οι θυσίες στην μνήμη του αποθανόντα και αμέσως μετά η τρίτη πύλη που λέγεται Σοουγιού. Αυτή θεωρείται ως η διαχωριστική γραμμή μεταξύ του κόσμου των ζωντανών και εκείνου των νεκρών. Στην αρχαιότητα, αυτή η πύλη δεν άνοιγε ποτέ και οι θυσίες και οι διάφορες τελετουργίες διεξάγονταν στην αίθουσα μνήμης που υπήρχε πριν από αυτήν. Οι τάφοι του Τιεν Γι και τεσσάρων άλλων ευνούχων βρίσκονται μέσα στο Σοουγιού δηλαδή στον "παγκόσμιο κόσμο".

Η περιοχή του βωμού όπου γίνονταν οι θυσίες στην μνήμη του Τιεν Γι (φωτ. Εύα Παπαζή)

Οι τάφοι και τα περισσότερα θυσιαστήρια και οι βωμοί είναι σκαλισμένα από μάρμαρο, επειδή οι αρχαίοι Κινέζοι θεωρούσαν την πέτρα ως άψυχη ενώ το ξύλο σαν να έχει ζωή. Έτσι οι περισσότερες κατασκευές τάφων ήταν πέτρινες, ενώ οι κατοικίες ήταν κυρίως ξύλινες. Τυμβωρύχοι έκλεψαν τα αναθήματα από τον τάφο του Τιεν Γι το 1911 αλλά ο θάλαμος παραμένει σε καλή κατάσταση. Η σκάλα που υπάρχει δίπλα στον τάφο επιτρέπει στον επισκέπτη να κατέβει κάτω για να δει το εσωτερικό του νεκρικού θαλάμου, αν και για λόγους προστασίας ο χώρος διατηρείται στο σκοτάδι.

Ο τάφος του Τιεν Γι που έζησε από το 1534 έως το 1605 στην αυτοκρατορική αυλή της δυναστείας Μινγκ (φωτ. Εύα Παπαζή)

Αρκετοί ευνούχοι έμειναν στην ιστορία για την κακοήθεια τους και μάλιστα κάποιοι έπαιξαν ρόλο-κλειδί στην πτώση δυναστειών όπως ο Τζόου Γκάο στην δυναστεία Τσιν και ο Γουέι Τζονγκσιάν στην δυναστεία Μινγκ. Άλλοι αντιθέτως ήταν πασίγνωστοι για το έργο τους, όπως, ο Σι Ματσιέν της δυναστείας Χαν που θεωρείται ως ο πατέρας της κινεζικής ιστοριογραφίας και έχει μείνει γνωστός ως ο Μέγας Ιστορικός. Άλλοι δύο εξαιρετικά σημαντικοί ευνούχοι ήταν, ο Τσάι Λουν που βοήθησε στην τυποποίηση του χαρτιού και ο Τζενγκ Χε, που κατά την δυναστεία Μινγκ ήταν ο κυβερνήτης 7 θαλάσσιων αποστολών στην νοτιοανατολική Ασία, την νότιο Ασία και την Αφρική από το 1405 έως το 1433.

Δύο από τους τέσσερις τάφους ευνούχων που βρίσκονται δίπλα σε εκείνον του Τιεν Γι. Τα πέτρινα γλυπτά του μαυσωλείου του Τιεν Γι, εμφανίζουν ευοίωνες μορφές, όπως δράκους, λιοντάρια και ελάφια, καθώς και φυτά όπως το μανιτάρι Ganoderma. Τα μαρμάρινα ανάγλυφα γλυπτά και οι στήλες γύρω από τους τάφους αναφέρονται σε αρχαίες ιστορίες. (φωτ. Εύα Παπαζή)

Οι περισσότεροι ευνούχοι βέβαια ήταν από απλές οικογένειες και έζησαν εξαιρετικά δύσκολες καταστάσεις με μοναδικό πόθο μια φυσιολογική ζωή. Έχοντας χάσει την ικανότητα να τεκνοποιήσουν, πολλές φορές έπαιρναν σύζυγο κάποια υπηρέτρια του παλατιού και υιοθετούσαν ένα αγόρι από κάποιο συγγενή. Επειδή δεν ήταν αρτιμελείς δεν θάβονταν μαζί με τα άλλα μέλη της οικογενείας τους, ούτε σε δημόσια κοιμητήρια, γι' αυτό και κατά την διάρκεια των δυναστειών Μινγκ και Τσινγκ προσπάθησαν να αποκτήσουν μεγάλες περιουσίες ώστε να αγοράσουν γη ή να χρηματοδοτήσουν ναούς και μοναστήρια για να έχουν ένα χώρο ταφής. Ένα σύστημα συνταξιοδότησης μοναδικό για ευνούχους έλαβε χώρα εκείνη την περίοδο και κάποιοι οργανώθηκαν σε κοινότητες ώστε να θαφτούν μαζί σε δικό τους νεκροταφείο.

Ο χώρος όπου αναπαύθηκε ο Τιεν Γι και άλλοι 4 ευνούχοι κατά τις δυναστείες Μινγκ και Τσινγκ (φωτ. Εύα Παπαζή)

Η επανάσταση του 1911 έφερε το τέλος της δυναστείας Τσινγκ και συνάμα του συστήματος των ευνούχων. Ο Σουν Γιαοτίνγκ, ο τελευταίος ευνούχος του τελευταίου αυτοκράτορα απεβίωσε το 1996.

Ο χώρος του βωμού των θυσιών στην μνήμη του Τιεν Γι (Φωτ. Εύα Παπαζή)

Ένα από τα τρία περίπτερα, το οποίο στεγάζει την στήλη όπου αναφέρονται όλα τα έργα του Τιεν Γι (Φωτ. Εύα Παπαζή)

Η βάση της κεντρικής στήλης με το αυτοκρατορικό διάταγμα, όπου υπάρχουν ανάγλυφα δράκων (Φωτ. Εύα Παπαζή)