Γυναίκες της Κίνας – Συλλέκτης Οστών

Η Λιου Γιμάν, που στο παρελθόν εργάστηκε ως αρχαιολόγος στην Κινεζική Ακαδημία Κοινωνικών Επιστημών, στην φωτογραφία με το βιβλίο που συνέταξε για τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις των οστών μαντείας στην Κίνα. [Φωτογραφία: Chen Zebing / China Daily]

Η αρχαιολόγος και συγγραφέας Λιου Γιμάν δεν παράτησε το πάθος της για το αγαπημένο της θέμα μετά την συνταξιοδότηση.

Οι καθηγητές ιστορίας φαίνεται να 'βγαίνουν' σε δύο τουλάχιστον ποικιλίες: αυτοί των οποίων τα μαθήματα είναι τόσο συναρπαστικά που οι μαθητές θέλουν να ανοίξουν τα βιβλία τους για να μάθουν περισσότερα και εκείνοι των οποίων τα μαθήματα είναι τόσο 'ξερά' όσο τα αρχαία οστά, τόσο βαρετοί που οι μαθητές δεν ασχολούνται ποτέ ξανά με την ιστορία μετά το σχολείο.

Η Λιου Γιμάν θεωρεί ότι είναι μια τυχερή γυναίκα, αφού είχε έναν πολύ συναρπαστικό δάσκαλο ιστορίας, αν και τελικά κατέληξε να μελετά ‘ξερά’ αρχαία οστά, μια και είναι ακριβώς αυτά, που την κρατούν γοητευμένη εδώ και πάνω από 50 χρόνια.

Τα οστά όμως με τα οποία ασχολείται η Λιου στο Ανγιάνγκ της επαρχίας Χενάν, είναι πολύ ιδιαίτερα μιας και μπορούν να μας πουν πολλά για την κινεζική ιστορία χιλιάδων χρόνων πριν.

«Η περιέργεια για το παρελθόν είναι το πάθος μου», λέει η Λιου.

Η Λιου, 81 ετών, ήταν αρχαιολόγος στην Κινεζική Ακαδημία Κοινωνικών Επιστημών πριν αποσυρθεί στα 65 της το 2005. "Το ενδιαφέρον μου για την ιστορία ξεκίνησε στο γυμνάσιο επειδή ο καθηγητής ιστορίας έδινε πάντα πολύ ζωντανά μαθήματα", λέει η ίδια.

Ωστόσο, η Λιου βρήκε ότι η ιδέα της μελέτης αρχείων και εγγράφων σε μια σκοτεινή βιβλιοθήκη για το υπόλοιπο της ζωής της θα ήταν πολύ δύσκολο για αυτήν.

"Ήμουν ανήσυχη και μου άρεσαν πράγματα όπως τα ταξίδια και η ιστιοπλοΐα, οπότε το είδος της έρευνας που με ενδιέφερε ήταν η ιστορία έξω, σε φυσικούς τόπους" αλλά στη δεκαετία του 1950, η αρχαιολογία ήταν κάτι σπάνιο στα κινεζικά πανεπιστήμια και έτσι η Λιου από το Γκουανγκντόνγκ πήγε να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου το 1956.

Η πρώτη επιτόπια εργασία της Λιου, κατά τη δεύτερη χρονιά των σπουδών της, ήταν στο Τζοουκουντιέν, στην περιοχή Φανγκσάν του Πεκίνου.

«Εκείνη την εποχή, λίγοι άνθρωποι είχαν ενδιαφέρον για την αρχαιολογία, και υπήρχαν μόλις 24 μαθητές στην τάξη μας. Εκείνες τις μέρες, χρησιμοποιούσαμε πυροτεχνήματα για να σπάσουμε πέτρες και να επιταχύνουμε την ανασκαφή, κάτι που είναι ακατάλληλο τώρα».

Τα χαραγμένα οστά μαντείας ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά στην Κίνα στην περιοχή του Ανγιάνγκ το 1899. Οι επιγραφές πάνω στα οστά, τις οποίες οι ακαδημαϊκοί θεωρούν ως προέλευση των σημερινών κινεζικών χαρακτήρων, είναι εξαιρετικά αποκαλυπτικές, ειδικά για την κατανόηση της ζωής των βασιλικών και των πλούσιων οικογενειών, τις συνήθειές τους σε σχέση με το κυνήγι, την προγονική λατρεία αλλά και την ιατρική περίθαλψη.

Μεταξύ των αρχαιολόγων, το Ανγιάνγκ θεωρείται σχεδόν σαν ένας ιερός χώρος, οπότε ήταν πολύ ελκυστικό για την Λιου, η οποία υπέβαλε αίτηση για εργασία εκεί το 1972.

"Ανακαλύφθηκαν πολλά είδη χειροποίητων αντικειμένων στο Ανγιάνγκ, όπως κεραμικά και χάλκινα αντικείμενα. Αλλά εμένα εντυπωσίασαν τα οστά του μαντείου και οι επιγραφές τους."

Το αγαπημένο οστό της Λιου καταγράφει τις δραστηριότητες κυνηγιού μιας βασιλικής οικογένειας. [Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

Η Λιου συμμετείχε στις δύο τελευταίες από τις τρεις σημαντικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις που σχετίζονται με τα οστά της μαντείας στην Κίνα τις τελευταίες δεκαετίες.

Τον Δεκέμβριο του 1972, ένας αγρότης βρήκε μερικά κομμάτια από σπασμένα οστά μαντείας στο δρόμο ενώ έκανε αγροτικές εργασίες στο χωριό Σιαοτούν στο Ανγιάνγκ και ζήτησε από την Λιου να τα αναγνωρίσει.

Το 1973 μεταξύ Μαρτίου και Αυγούστου, και μετά μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου, ανασκάφηκαν περισσότερα από 3.000 δείγματα οστών, μεταξύ των οποίων περισσότερα από 1.200 που είχαν πάνω τους χαραγμένους χαρακτήρες.

Το άλλο μεγάλο αρχαιολογικό εύρημα στο οποίο συμμετείχε η Λιου ήταν το 1991 στο χωριό Χουαγιουαντζουάνγκ, που βρίσκεται όχι πολύ μακριά από το Σιαοτούν. Εκεί ανασκάφηκαν 1.583 δείγματα οστών μαντείας, 689 από αυτά με χαραγμένες επιγραφές. Η Λιου θυμάται ακόμα τους ακριβείς αριθμούς.

"Σε αντίθεση με αυτά που βρέθηκαν το 1973, τα οποία καταγράφουν κυρίως τις δραστηριότητες του αυτοκράτορα, αυτά που βρέθηκαν το 1991 καταγράφουν τις δραστηριότητες της βασιλικής οικογένειας", λέει η Λιου.

"Τα οστά είναι το 'κλειδί' για τη μελέτη της ιστορίας της δυναστείας Σανγκ (περίπου 16ος αιώνας-11ος αιώνας π.Χ.).

"Με τη βοήθεια τεχνικών, καθαρίσαμε τα οστά, τραβήξαμε φωτογραφίες από κάθε κομμάτι, συγκεντρώσαμε μικρά δείγματα, αναπαράγαμε το σχήμα του κάθε οστού και τις επιγραφές, φτιάξαμε κάρτες για κάθε χαρακτήρα και δώσαμε έναν σειριακό αριθμό στο οστό πάνω στο οποίο φαίνεται ο κάθε διαφορετικός χαρακτήρας."

Στη δεκαετία του 1990, το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς γινόταν με το χέρι. "Για τους αρχαιολόγους των οστών μαντείας, η υπομονή και η φροντίδα είναι απαραίτητες.

Η Λιου παρουσιάζει τα οστά μαντείας στους επισκέπτες στο Μουσείο Γινσού στο Ανγιάνγκ της επαρχίας Χενάν. [Η φωτογραφία παρέχεται στην China Daily]

Η ανασκαφή διήρκεσε για ένα χρόνο και η συνέχεια της δεύτερης μεγάλης ανακάλυψης σχεδόν 12 χρόνια. Πιο χρονοβόρες εργασίες από την ανασκαφή ήταν ο καθαρισμός, η ταξινόμηση και η καταγραφή, όπως λέει η ίδια.

«Στο πανεπιστήμιο, δεν μελέτησα αρχαία Κινέζικα, γι 'αυτό έκανα επιτόπια εργασία το πρωί και άρχισα να μελετώ αρχαίους κινεζικούς χαρακτήρες το βράδυ.

Το 2003, δημοσιεύθηκαν πέντε βιβλία για τα ευρήματα. Τρία έχουν λεπτομερείς παρουσιάσεις 689 οστών, και οι δύο τελευταίοι τόμοι είναι εξηγήσεις των επιγραφών πάνω τους. Η διαδικασία των ανασκαφών επίσης απεικονίζεται σε αυτά τα βιβλία.

Μεταξύ χιλιάδων οστών μαντείας που βρήκε η Λιου και η ομάδα της, το αγαπημένο της είναι εκείνο που έχει μήκος περίπου 20 εκατοστά και πλάτος 12 εκατοστά, πάνω στο οποίο είναι χαραγμένο το αρχείο των κυνηγετικών δραστηριοτήτων μιας βασιλικής οικογένειας.

"Αυτό που μου αρέσει σε αυτό το συγκεκριμένο δείγμα είναι ότι το σχήμα είναι πολύ όμορφο και οι επιγραφές σε αυτό τόσο πλήρεις."

Το πάθος της Λιου για τα οστά μαντείας και τις επιγραφές τους συνέχισε για χρόνια αφότου αποσύρθηκε και καθώς μιλάει, δείχνει ένα από τα βιβλία που συνέλεξε.

Η δουλειά της το 2006 με τίτλο Jiaguwen Shuji Tiyao ("Καθοδήγηση για τις Μελέτες των Οστών Μαντείας") είναι ένας οδηγός για τις ακαδημαϊκές μελέτες των επιγραφών των οστών μαντείας όχι μόνο στην Κίνα, αλλά και στο εξωτερικό.

"Οι μελετητές τέτοιων επιγραφών πρέπει να συνεργαστούν πιο στενά με εκείνους από άλλους κλάδους, όπως τα αρχαία Κινέζικα, η αρχαιολογία, η εθνογραφία και η επιστήμη των υπολογιστών", λέει η ίδια.

Η αρχαιολόγος ποζάρει για μια φωτογραφία μέσα σε μια ανασκαφή μιας άμαξας και αλόγων στο Ανγιάνγκ το 1992. Η Λιου υπέβαλε αίτηση για εργασία στην πόλη, η οποία θεωρείται ιερό έδαφος για τους αρχαιολόγους, το 1972. [Φωτογραφία που δόθηκε στην China Daily]

Έχοντας επίγνωση του πώς η πρώιμη σχολική της εκπαίδευση επηρέασε την πορεία της ζωής της, η Λιου είναι ένθερμος υποστηρικτής της σημασίας που έχει να διασφαλιστεί ότι οι νέοι θα λάβουν μια σταθερή εκπαίδευση.

Στο Ανγιάνγκ, που θεωρείται η «πατρίδα» των οστών μαντείας, τα δημοτικά σχολεία διαθέτουν μαθήματα καλλιγραφίας με βάση τις επιγραφές στα οστά που ανακαλύφθηκαν, λέει η ίδια.

Η σύγχρονη τεχνολογία χρησιμοποιείται επίσης για να εμπνεύσει το ενδιαφέρον για την ιστορία, με emoji που απεικονίζουν επιγραφές οστών μαντείας για να προσελκύσουν τους νέους ανθρώπους να ενδιαφερθούν περισσότερο για τους αρχαίους κινέζικους χαρακτήρες.

Η διατήρηση είναι εξίσου σημαντική με την ακαδημαϊκή έρευνα, λέει η Λιου.

"Υπάρχουν περίπου 150.000 δείγματα οστών μαντείας διάσπαρτα σε όλο τον κόσμο (συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 120.000 τεμαχίων στην Κίνα), περίπου 10.000 τεμάχια στην Ιαπωνία, 8.000 τεμάχια στον Καναδά και πολλά άλλα στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ".

Όλα τα ιδρύματα ενθαρρύνονται να βελτιώσουν τον τρόπο διατήρησης των οστών.

Η γραφή των οστών της μαντείας είναι μία από τις τέσσερις αρχαίες γραφές στον κόσμο που έχουν διατηρηθεί. Οι άλλες τρεις είναι τα ιερογλυφικά από την Αίγυπτο, τα σανσκριτικά από την Ινδία και η σφηνοειδής από τη Μεσοποταμία.

Το 2017, οι επιγραφές των οστών μαντείας προστέθηκαν στη μνήμη του παγκόσμιου μητρώου από την UNESCO. "Η επιγραφή των οστών μαντείας είναι το γονίδιο της κινεζικής κουλτούρας", λέει η Λιου.

«Το να μάθεις το παρελθόν είναι να κατανοήσεις καλύτερα το παρόν και να προετοιμαστείς για το μέλλον».

Από τότε που ανακαλύφθηκαν οι πρώτες επιγραφές οστών μαντείας περίπου 121 χρόνια πριν, έχουν βρεθεί περίπου 4.500 διαφορετικοί χαρακτήρες, αλλά μόλις το ένα τρίτο έχει αποκρυπτογραφηθεί.

«Η γοητεία της αρχαιολογίας είναι ότι ποτέ δεν ξέρεις τι θα εμφανιστεί στη συνέχεια», λέει ο Τσεν Σινγκτσάν, επικεφαλής του Ινστιτούτου Ερευνών Αρχαιολογίας στο Πεκίνο. «Μερικές φορές βρίσκετε ότι κάτι που σας έχει προβληματίσει για πολλά χρόνια, απαντάται από μια νέα ανασκαφή. Για τους αρχαιολόγους, νέα πράγματα βρίσκονται πάντα μπροστά.»