Ανάπτυξη Πάνω σε Στέρεες Βάσεις

Του Γιώργου Ν. Τζογόπουλου

Το 2020 η κινεζική οικονομία ήταν η μόνη από τις μεγάλες του κόσμου, που κατέγραψε θετικό ρυθμό ανάπτυξης. O θετικός ρυθμός ανάπτυξης ήταν το αποτέλεσμα της κυβερνητικής πολιτικής κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η Κίνα συνδύασε αυστηρά μέτρα απαγόρευσης κυκλοφορίας των πολιτών με την πραγματοποίηση πολλών διαγνωστικών ελέγχων και τη συστηματική ιχνηλάτηση των επαφών των ανθρώπων που είτε νοσούσαν από τον COVID-19 είτε ήταν ασυμπτωματικοί. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνθηκε η επιστροφή στην κανονικότητα και το άνοιγμα της οικονομίας μέσα σε συνθήκες ασφάλειας. Για τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ προτεραιότητα αποτέλεσε η προστασία της δημόσιας υγείας, η οποία με τη σειρά της θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα σε ανάκαμψη μετά την ύφεση που καταγράφηκε το πρώτο τρίμηνο του 2020. Το κινεζικό σχέδιο σταδιακά απέδωσε καρπούς.

Πλέον, η Kίνα επιδιώκει να χτίσει πάνω στην επιτυχία της περσινής χρονιάς και να την συνδυάσει με τον εμβολιασμό του πληθυσμού της. Η δημιουργία ανοσίας απαιτεί αρκετό χρόνο και υπομονή. Οι επικεφαλής επιδημιολόγοι Τζόνγκ Νανσάν και Άντονι Φάουτσι συμφώνησαν πως σιγά σιγά δημιουργούνται οι προϋποθέσεις, ώστε να περιοριστεί η εξάπλωση του ιού. Η διεθνής συνεργασία είναι απαραίτητη προς την κατεύθυνση αυτή. Ήδη η Κίνα ετοιμάζει ένα διεθνές πιστοποιητικό υγείας για τους ταξιδιώτες από άλλες χώρες, ώστε να διευκολυνθεί η επανέναρξη του τουρισμού. Σε διάφορες ομιλίες του, για παράδειγμα στην διαδικτυακή σύνοδο κορυφής G20, ο Πρόεδρος Σι έχει προτείνει τρόπους με τους οποίους μπορεί να εξασφαλιστεί η ασφαλής επιστροφή στις κανονικές δραστηριότητες της καθημερινότητας είτε αυτές αφορούν τον τουρισμό είτε το εμπόριο.

Όσο περισσότερο μεγαλώνει η Κίνα τόσο περισσότερο συμβάλλει στο παγκόσμιο ΑΕΠ. Κατά τη διάρκεια των φετινών Δύο Συνεδρίων, του Εθνικού Λαϊκού Συνεδρίου και της Λαϊκής Πολιτικής Συμβουλευτικής Διάσκεψης, αναμένεται να μπουν οι βάσεις της κινεζικής ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια. To καινούριο πενταετές σχέδιο της περιόδου 2021-2025 δεν προβλέπει συγκεκριμένο ρυθμό ανάπτυξης αλλά καταγράφει τις προτεραιότητες. Αυτές περιλαμβάνουν την αυξανόμενη επένδυση κρατικών κονδυλίων στην έρευνα και την τεχνολογία, τη διατήρηση της ανεργίας εντός πόλεων κάτω του 5,5% και την αύξηση των κατοίκων των πόλεων σε ποσοστό 65% του συνολικού πληθυσμού.

Αυτό που μετράει πλέον περισσότερο για την Κίνα είναι η ποιοτική αναβάθμιση της ανάπτυξής της. Η προστασία του περιβάλλοντος είναι μείζονος σημασίας. Από τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν μίλησε στη διαδικτυακή Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ο Πρόεδρος Σι έχει δεσμευθεί πως η χώρα του θα καταστεί ουδέτερη στην έκλυση διοξειδίου του άνθρακα ως το 2060. H ανάληψη πρωτοβουλιών στη γραμμή της συμφωνίας των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή και με γνώμονα την προώθηση της πράσινης ενέργειας εντάσσονται στο σχέδιο δράσης του Πεκίνου για τα επόμενα χρόνια.

Την ίδια στιγμή, η κινεζική κυβέρνηση εργάζεται για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των πολιτών της. Καθώς έχει ήδη επιτευχθεί ο πρώτος κεντρικός στόχος του 21ου αιώνα, που ήταν η εξάλειψη της απόλυτης φτώχειας, o επόμενος αφορά της δημιουργίας μιας ευημερούσας κοινωνίας μέχρι το 2049. Όπως συνέβη τις περασμένες δεκαετίες με τη μάχη κατά της απόλυτης φτώχειας, η προσπάθεια είναι δύσκολη αλλά εφικτή. Χρειάζεται, για παράδειγμα, μεγάλη προσοχή για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη πως πολλοί αγρότες έχουν πλέον αφήσει τις περιοχές όπου εργάζονταν και ζουν σε αστικά κέντρα, στα οποία ο ρυθμός ζωής και οι συνήθειες είναι διαφορετικοί.

Η σταδιακή αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος στην Κίνα, η οποία συνεχίστηκε το 2020 παρά την πανδημία, δείχνει πως η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Κινέζων πολιτών έχει ήδη ξεκινήσει. Αυτή με τη σειρά της οδηγεί σε μεγαλύτερη κατανάλωση εντός της χώρας. Η εσωτερική κατανάλωση αποκτάει ολοένα και μεγαλύτερη σημασία, με δεδομένο πως η κινεζική κυβέρνηση χτίζει ένα μοντέλο ανάπτυξης το οποίο δε στηρίζεται μόνο στις εξαγωγές, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Οι εξαγωγές εξακολουθούν να επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το κινεζικό ΑΕΠ αλλά πλέον υπάρχουν και άλλοι πυλώνες.

Ο Πρόεδρος Σι οραματίζεται τη δημιουργία μίας κοινωνίας, η οποία δε θα είναι μόνον ευημερούσα αλλά και αυτάρκης. Στο 14ο Πενταετές Οικονομικό Σχέδιο γίνονται σημαντικές αναφορές σε ενδεχόμενους κινδύνους όπως η επισιτιστική και η ενεργειακή ανασφάλεια, για την αντιμετώπιση των οποίων απαιτούνται προληπτικά μέτρα. Στο πεδίο της τεχνολογίας, η Κίνα πραγματοποιεί, επίσης, βήματα, ώστε να μην εξαρτάται από τρίτες χώρες, από όπου εισάγει μέχρι σήμερα εξειδικευμένο εξοπλισμό και ειδικά εξαρτήματα. Έτσι, λοιπόν, η κινεζική κυβέρνηση πρόκειται να τονώσει πολύ περισσότερο την καινοτομία στο εσωτερικό της χώρας, και ενδιαφέρεται να φιλοξενήσει ξένες εταιρείες, οι οποίες ενδιαφέρονται να επενδύσουν. Αυτή ακριβώς είναι λογική της λεγόμενης «διπλής κυκλοφορίας» (dual circulation). Από τη μία πλευρά, η Κίνα συνεχίζει την πολιτική του ανοίγματος και των μεταρρυθμίσεων με έμφαση στην καινοτομία και την τεχνολογική πρόοδο. Και από την άλλη ενισχύει την εσωτερική αγορά, ελπίζοντας ότι θα αποκτήσει στο μέλλον τη δυνατότητα να παράγει κάθε είδους αγαθό, το οποίο θα καταναλώνεται εντός Κίνας και θα εξάγεται στο εξωτερικό.

Εκατό χρόνια μετά την ίδρυση του Κομμουνιστικού της Κόμματος, η Κίνα εξακολουθεί να αναπτύσσεται με τον δικό της ξεχωριστό τρόπο. Ο τρόπος αυτός είναι διαφορετικός σε σχέση με τα ισχύοντα δεδομένα στις χώρες της Δύσης αλλά εξασφαλίζει επιδόσεις, που έχουν καταστήσει τη χώρα παγκόσμια υπερδύναμη. Η διεθνής της ισχύς έχει ως αφετηρία τον εσωτερικό μετασχηματισμό της κινεζικής κοινωνίας πάνω στη βάση συγκεκριμένων και στοχευμένων χρονοδιαγραμμάτων. Τα Δύο Συνέδρια του 2021 δείχνουν το δρόμο για την πορεία της Κίνας μετά την πανδημία.

*Ο Δρ. Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι Διευθυντής Σινοευρωπαϊκών προγραμμάτων και Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Centre International de Formation Européenne (CIFE)