Μια ποικιλία θησαυρών στην οθόνη

Η νέα σεζόν του «Μεγάλοι Εθνικοί Θησαυροί» παρουσιάζει 27 αντικείμενα μελέτης, μεταξύ των οποίων τα Σπήλαια Μογκάο στο Ντουνχουάνγκ, στην επαρχία Γκανσού. (φωτογραφία για China Daily)

Όπως αναφέρει σε αυτό το άρθρο ο Γουάνγκ Καϊχάο, η τηλεοπτική εκπομπή «Μεγάλοι Εθνικοί Θησαυροί», με διάφορες διασημότητες, δραματικά και κωμικά στοιχεία, παρουσιάζει σημαντικά αρχαιολογικά αντικείμενα από την πλούσια ιστορία της Κίνας. Η ποικιλία των εκπομπών έχει προσελκύσει μεγάλο αριθμό θεατών και η ελκυστικότητα του προγράμματος πολιτιστικής κληρονομιάς όλο και αυξάνεται μεταξύ εκείνων που το παρακολουθούν είτε στην τηλεόραση είτε μέσω του διαδικτύου.

Ένας μεγάλος κατάλογος διασημοτήτων, που δεν ήταν προηγουμένως γνωστοί για τις απόψεις τους για τον πολιτισμό, έχουν συμμετάσχει σε αυτές τις εκπομπές, οδηγώντας το κοινό να ρίξει μια πιο προσεκτική ματιά στην εκπληκτική ομορφιά των αντικειμένων αυτών, καθώς και των εξαιρετικών λεπτομερειών της αρχαίας αρχιτεκτονικής.

Η άνοδος αυτού του νέου είδους προγραμμάτων της κινεζικής τηλεόρασης μπορεί να αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στο «Μεγάλοι Εθνικοί Θησαυροί», μια εκπομπή της Κεντρικής Κινεζικής Τηλεόρασης που έκανε πρεμιέρα το 2017. Πριν από την πρώτη σεζόν της εκπομπής, πολλοί άνθρωποι, όχι μόνο ακαδημαϊκοί και διαχειριστές μουσείων αλλά και οι ίδιοι οι παραγωγοί ήταν επιφυλακτικοί, έχοντας αμφιβολίες για την επιτυχία της.

Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι, όταν η ιδέα για το πρόγραμμα παρουσιάστηκε αρχικά, η απάντηση από ορισμένους διευθυντές μουσείων, στην τηλεφωνική επικοινωνία με την ομάδα παραγωγής της εκπομπής, ήταν γεμάτη δυσπιστία. Εκείνοι τελικά που ανέλαβαν να πάρουν μέρος, είχαν να αντιμετωπίσουν την ανάκριση γνωστών και φίλων με ερωτήσεις όπως: "Είναι αλήθεια; Θέλετε πραγματικά να πάρετε μέρος σε τηλεοπτική εκπομπή;"

Χωρίς προηγούμενη εμπειρία από ανάλογα προγράμματα ήταν φυσικό οι ειδικοί να ανησυχούν ότι η κινεζική ιστορία θα κατέληγε να παραμορφωθεί από ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα ψυχαγωγίας.

Ωστόσο, η δοκιμαστική εκπομπή αποδείχθηκε εξαιρετικά επιτυχημένη. Στη δημοφιλή πλατφόρμα κριτικής εκπομπών και τηλεόρασης Douban, η πρώτη σεζόν συγκέντρωσε βαθμολογία 9,1 στα 10. Η δεύτερη σεζόν, το 2018, ήταν ακόμη πιο δημοφιλής φτάνοντας στο 9,2. Τώρα, μια νέα, τρίτη σεζόν προβάλλεται. Μετά την πρεμιέρα της τον Δεκέμβριο, πέτυχε βαθμολογία 9,5 στο Douban, καθιστώντας την ως μία από τις υψηλότερα βαθμολογημένες κινεζικές εκπομπές στον συγκεκριμένο ιστότοπο.

"Αντιμετωπίζαμε πίεση από το κοινό για να κάνουμε την τρίτη σεζόν", λέει η Γιου Λέι, η διευθύντρια προγράμματος. «Αναρωτιόμασταν αν θα συνεχίσουμε με την υπάρχουσα μορφή ή θα προσπαθούσαμε να δημιουργήσουμε κάτι νέο».

Τρεις γενιές συντηρητών τοιχογραφιών σε μία οικογένεια － Λι Γιουχέ (δεύτερος από αριστερά), ο γιος του (δεύτερος από δεξιά) και ο εγγονός του (πρώτος από αριστερά), που είναι αφοσιωμένοι στην παράταση της ζωής των Σπηλαίων Μογκάο στο Ντουνχουάνγκ, επαρχία Γκανσού. (φωτογραφία για China Daily)

Η υπάρχουσα μορφή ήταν μια δοκιμασμένη φόρμουλα που αποδείχθηκε επιτυχής. Ήταν απλό. Τρεις βασικές συλλογές από ένα μουσείο παρουσιάζονται σε κάθε επεισόδιο. Κάθε κομμάτι πολιτιστικού θησαυρού παρουσιάζεται από διασημότητες μέσω σύντομων ιστορικών δραματικών σκηνών ή κωμικών καταστάσεων, μετά τις οποίες οι βασικές πληροφορίες παρέχονται από ειδικούς ή εκείνους που το μελετούν ή το προστατεύουν αυτήν τη στιγμή.

Όμως, τα ιδιαίτερα γεγονότα του 2020 βοήθησαν την Γιου να αποκτήσει μια ευρύτερη προοπτική για την τρέχουσα σεζόν. Σκέφτηκε ότι η εκπομπή θα μπορούσε να ενσωματώσει τόσο τη δόξα όσο και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η χώρα και η ανθρωπότητα. Όπως εξηγεί η ίδια: «Όταν κοιτάζουμε πίσω την ιστορία μας, αυτό που πραγματικά σκεφτόμαστε είναι πού θα κατευθυνθούμε στο μέλλον. Αυτό μας θυμίζει επίσης τι πρέπει να εκτιμούμε όσον αφορά την κληρονομιά μας». Ως εκ τούτου, η ομάδα αποφάσισε να επεκτείνει τον ορίζοντα του προγράμματος, όπως λέει η διευθύντρια προγράμματος.

Η νέα σεζόν του «Μεγάλοι Θησαυροί του Έθνους» διαθέτει 27 αντικείμενα μελέτης, συμπεριλαμβανομένου ενός χάλκινου γερανού που ανακαλύφθηκε στο μαυσωλείο του Πρώτου Αυτοκράτορα στην επαρχία Σαανσί. (φωτογραφία για China Daily)

Στην τρίτη σεζόν, το Μουσείο του Παλατιού, το πρώην αυτοκρατορικό παλάτι που αναφέρεται συχνά ως Απαγορευμένη Πόλη, γιόρτασε την 600ή επέτειο από την δημιουργία του και παραμένει ως επίκεντρο της εκπομπής, αλλά οι θησαυροί του αποδεικνύονται μεγαλύτεροι από αυτό.

Η Πύλη του Μεσημβρινού, για παράδειγμα, στη νότια είσοδο της αυτοκρατορικής πόλης, επιλέχθηκε ως ένας από τους τρεις θησαυρούς για να αναδείξει την αρχιτεκτονική λαμπρότητα της Απαγορευμένης Πόλης. Και οι άλλοι οκτώ τόποι της τρίτης σεζόν, όπως η Απαγορευμένη Πόλη, δεν είναι απλά και μόνο μουσεία, αλλά έχουν φιλοξενήσει και βασικά γεγονότα στην ανάπτυξη του κινεζικού πολιτισμού.

Πρόκειται για τα ερείπια 3.300 ετών στο Γινσού στην επαρχία Χενάν, όπου ανασκάφηκαν οι πρώτοι γνωστοί κινεζικοί γραπτοί χαρακτήρες · τα Σπήλαια Μογκάο στο Ντουνχουάνγκ, επαρχία Γκανσού, μια ομάδα βουδιστικών σπηλαίων που κυμαίνονται από τον 4ο έως τον 14ο αιώνα · το παλάτι Ποτάλα στη Λάσα της αυτόνομης περιοχής του Θιβέτ · οι κλασικοί κήποι του Σουτζόου στην επαρχία Τζιανγκσού · ο ναός και το νεκροταφείο του Κομφούκιου 2.500 ετών όπως και το αρχοντικό της οικογένειας του στο Τσουφού της επαρχίας Σανντόνγκ · και η τοποθεσία Σανσινντουέι στο Γκουανγκάν της επαρχίας Σιτσουάν, που αποτελεί απόδειξη του πολιτισμού της εποχής του χαλκού πριν από 3.200 χρόνια.

Στην εκπομπή εμφανίζονται επίσης ο χώρος του πήλινου στρατού από το μαυσωλείο 2.200 ετών του Πρώτου Αυτοκράτορα της Κίνας Τσινσιχουάνγκ, καθώς και το Μουσείο Σι’αν Μπειλίν, όπου στεγάζονται πάνω από 10.000 γλυπτά πολύτιμων λίθων, καθώς και μεγάλος αριθμός επιτύμβιων στηλών και επιγραφών με την εγχάρακτη καλλιγραφία στο Σι’αν της επαρχίας Σαανσί.

"Το κοινό λατρεύει το Ντουνχουάνγκ και αγαπά τους πήλινους πολεμιστές", λέει η Γιου. "Αλλά μιλώντας για το βαθύτερο πολιτιστικό τους νόημα, η κατανόηση του κοινού ίσως να είναι περιορισμένη γι’ αυτό και η εκπομπή μας εξηγεί τη μεγαλύτερη εικόνα παρουσιάζοντας τις λεπτομέρειες με προσιτό τρόπο."

Μερικά λιγότερο γνωστά κομμάτια έχουν παρουσιαστεί στο κοινό από γνωστά πρόσωπα. Για παράδειγμα, ένας χάλκινος γερανός, από το μαυσωλείο του Πρώτου Αυτοκράτορα μπορεί να μην είναι τόσο γνωστός σε σύγκριση με τους παγκοσμίου φήμης πήλινους στρατιώτες. Ωστόσο, μέσα από ένα θεατρικό κομμάτι που εξελίσσεται κατά την διάρκεια της παρουσίασης, ο ηθοποιός Φου Νταλόνγκ αποκαλύπτει την έντονα ρομαντική και φιλόδοξη προσδοκία ενός κυβερνήτη για την αυτοκρατορία του, μέσω των ιστοριών που αποκωδικοποιούνται από τους αρχαιολόγους και τους ιστορικούς και που συνδέονται με τον χάλκινο γερανό. Ο συγκεκριμένος ηθοποιός απέκτησε μεγάλο κοινό όταν έπαιξε σε ένα τηλεοπτικό δράμα το 2017, με τίτλο «Αυτοκρατορία Τσιν», ως ένας από τους προκατόχους του Τσινσιχουάνγκ.

Ο ηθοποιός Σου Χουανσάν (δεξιά) παίζει τον δάσκαλο καλλιγραφίας της δυναστείας Τανγκ (618-907), Γιαν Τζεντσίνγκ, σε ένα σύντομο θεατρικό κομμάτι της εκπομπής. (φωτογραφία για China Daily)

Εν τω μεταξύ, ο αρχαιολόγος Τζανγκ Γουεϊσίνγκ, δείχνει επίσης πώς εξετάζεται και μελετάται στο εργαστήριο κάθε αντικείμενο, χρησιμοποιώντας τεχνολογία αιχμής. Ακόμα και αυτό που μπορεί να θεωρηθεί απλό, έχει τη δύναμη να συναρπάζει. Ένας λογαριασμός για ποτά, χιλίων ετών από το Ντουνχουάνγκ, επιστράφηκε μετά από ένα περίπλοκο ταξίδι. Αρχικά μεταφέρθηκε από το Ντουνχουάνγκ στο εξωτερικό γύρω στο 1900, και αργότερα επέστρεψε στην Κίνα μέσω ενός Ιάπωνα συλλέκτη. Η ιστορία του παρουσιάζεται από την ηθοποιό Νινγκ Τσανγκ με έναν τρόπο, που προσέλκυσε το κοινό.

Τα στατικά λείψανα του παρελθόντος μπορούν να ξετυλίξουν μια δυναμική και μεγαλοπρεπή εικόνα της κινεζικής ιστορίας, λέει η Γιου. Για παράδειγμα, τα χάλκινα τελετουργικά αντικείμενα που βρίσκονται στην πατρίδα του Κομφούκιου αντιπροσωπεύουν τη σύνδεση των Κινέζων με τις διάφορες τελετές καθ 'όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Ένα πορτρέτο της πριγκίπισσας Γουεντσένγκ που κρέμεται στο Παλάτι Ποτάλα δείχνει πόσο αρμονικές είναι οι σχέσεις μεταξύ διαφορετικών εθνοτικών ομάδων.

Η Γιου λέει ότι η ομάδα διεξάγει εκτενή έρευνα και κάθε φορά που «κάνουμε μια εκπομπή για ένα πολιτιστικό λείψανο, είναι σαν να γράφουμε για μεταπτυχιακό».

Η νέα σεζόν του «Μεγάλοι Εθνικοί Θησαυροί» διαθέτει 27 βασικά αντικείμενα μελέτης, συμπεριλαμβανομένης της Πύλης του Μεσημβρινού της Απαγορευμένης Πόλης στο Πεκίνο. (φωτογραφία για China Daily)

Η ομάδα παραγωγής ξέρει ότι, για να απεικονιστεί μια ιστορική σκηνή, η ακρίβεια είναι υψίστης σημασίας. Τα ρούχα, τα είδη καθημερινής χρήσης και οι σκηνικές ανάγκες πρέπει να συμμορφώνονται σύμφωνα με την περίοδο που αντιπροσωπεύεται. Σύμφωνα με τον Τσεν Σιγιού, σύμβουλο κοστουμιών της εκπομπής, κάθε ρούχο πρέπει να επιβεβαιωθεί εις τριπλούν: αρχαία έγγραφα, πίνακες ζωγραφικής και πολιτιστικά κειμήλια. «Στο σχεδιασμό», λέει ο Τσεν, «δεν μπορούμε να πάρουμε τίποτα ως δεδομένο». Το κοινό, προσθέτει ο ίδιος, δικαίως απαιτεί αυθεντικότητα. Για μια τέτοια εκπομπή, η καθαρά ακαδημαϊκή ακρίβεια δεν επαρκεί για να εμπλακεί συναισθηματικά ο θεατής. Η αντίδρασή του εξαρτάται από τις ιστορίες.

Σε σύγκριση με τα αρχαία παραμύθια πίσω από τα αντικείμενα μελέτης, τα οποία συνδέονται συχνά με διάσημα ιστορικά πρόσωπα, η Γιου λέει ότι είναι πιο δύσκολο να βρεθούν σύγχρονοι ήρωες με πεπρωμένο τέτοιο που δεν μπορούν να χωριστούν από αυτά τα αντικείμενα. Αλλά μόλις βρεθούν, οι ιστορίες τους εμπνεύουν.

Κάποιοι τέτοιοι ήρωες έχουν αφήσει το στίγμα τους και η εκπομπή δείχνει ακριβώς τι έχουν κάνει. Για παράδειγμα, ο συντηρητής τοιχογραφιών Λι Γιουνχέ. Για πάνω από μισό αιώνα, αυτός, μαζί με τον γιο και τον εγγονό του, σαν μια ομάδα σκυταλοδρομίας, έχουν περάσει την σκυτάλη σε κάθε νέα γενιά για να συνεχίσει την αποκατάσταση της πολύτιμης κληρονομιάς του Ντουνχουάνγκ.

Ένα άλλο τέτοιο παράδειγμα είναι ο Τζάο Τζεν, ένας φωτογράφος που επικεντρώνεται στον πήλινο στρατό, ο οποίος δεν μπορεί να κρύψει τον ενθουσιασμό του όταν θυμάται την ανακάλυψη ενός δακτυλικού αποτυπώματος που άφησε ένας τεχνίτης στο σώμα ενός από τους πολεμιστές πριν από 2.000 χρόνια. Ο Τζάο είπε ότι είχε «διάλογο» με τον αρχαίο γλύπτη που «κάλυψε την έκταση του χρόνου».

Και κάποιος απροσδόκητος διάλογος μεταξύ της εκπομπής και των νέων αρχαιολογικών ευρημάτων φέρνει ακόμη περισσότερες εκπλήξεις. Ενώ μια στήλη στο Μουσείο Σι’αν Μπεϊλίν επιλέχθηκε για να παρουσιάσει τον πατριωτισμό του καλλιτέχνη Γιαν Ζενκίνγκ από την Δυναστεία Τανγκ (618-907), μια επιγραφή μιας γυναίκας, που αποτελεί σπάνιο παράδειγμα των έργων της πρώτης περιόδου του Γιάν, ανακαλύφθηκε στο Σι’άν τον Νοέμβριο.

"Το γεγονός αυτό έφερε περισσότερη προσοχή στο μουσείο μας", λέει ο Ζανγκ Γιουν, αναπληρωτής διευθυντής του Μουσείου Σι’αν Μπεϊλίν. «Συνηθίζαμε να προωθούμε τα πέτρινα αντικείμενα με παραδοσιακούς τρόπους, επειδή πιστεύαμε ότι αποτελούν σοβαρό θέμα. Ωστόσο, η δημιουργική σκέψη που έφερε το πλήρωμα της εκπομπής μας υπενθύμισε ότι απαιτείται μια πιο διαφορετική, πιο πολιτιστική έκφραση». "Για τα μουσεία, η συμμετοχή σε τέτοια προγράμματα σημαίνει επιπλέον εργασία, αλλά αξίζει τον κόπο αν θέλουμε να έχουμε μεγαλύτερη επιρροή", προσθέτει ο ίδιος.

Η επέκταση της επιρροής των "κινεζικών θησαυρών" είναι ένα συνεχές ταξίδι. Σύμφωνα με τον Γιου, οι δύο προηγούμενες σεζόν του σόου έχουν μεταφραστεί, ή βρίσκονται στη διαδικασία της μετάφρασης σε οκτώ γλώσσες για μετάδοση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Σε συνεργασία με το BBC, η εκπομπή προσαρμόστηκε επίσης σε ένα ντοκιμαντέρ έξι επεισοδίων, το «Μεγάλοι Θησαυροί της Κίνας» το 2019.

Παρά το επίτευγμα αυτό, η Γιου παραμένει ταπεινή και λέει ότι ο αρχικός στόχος της εκπομπής ήταν μονάχα να γίνουν τα μουσεία πιο δημοφιλή και να ενθαρρύνουν περισσότερους ανθρώπους να τα επισκεφθούν. "Δεν φοβόμαστε ότι μπορεί να εμφανιστούν παρόμοιες εκπομπές, είναι υπέροχο να τις βλέπουμε να διαδίδουν τον υπέροχο πολιτισμό μας", λέει η ίδια. "Πρέπει απλώς να διατηρήσουμε τις ικανότητές μας καλά ακονισμένες και σε συνεχή εξέλιξη."