Μηνύματα από το παρελθόν σκαλισμένα στα βράχια

Εύα Παπαζή

Μια έκθεση στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης της Κίνας (NAMOC) στο Πεκίνο, ειδικά επιμελημένη για όλα τα σκαλιστά απομεινάρια ενός παλαιότερου κόσμου, δίνει την ευκαιρία στον επισκέπτη να σκεφτεί χρησιμοποιώντας την φαντασία του, μια εξαιρετικά μακρινή πραγματικότητα, όπου οι άνθρωποι γεμάτοι ζωή και ανάγκη να κατανοήσουν το ακατανόητο, προσπάθησαν να επικοινωνήσουν με το υπερφυσικό, αφήνοντας σημάδια στην πέτρα και στο μπαμπού.

«Η Ομορφιά της Άλξα, Έκθεση Ζωγραφικής Βράχων και Λωρίδων Μπαμπού Τζουγιάν της Δυναστείας Χαν», Εθνικό Μουσείο Τέχνης της Κίνας (NAMOC), Πεκίνο (φωτογραφία Εύα Παπαζή)

Το ανθρώπινο πρόσωπο, το χέρι, η οπλή του ζώου και άλλα σχέδια, υπάρχουν ως ξεχωριστή κατηγορία στην τέχνη των βράχων. Βρίσκονται ευρέως στον κόσμο, και στην Έκθεση Ζωγραφικής Βράχων και Λωρίδων Μπαμπού Τζουγιάν της Δυναστείας Χαν, στο NAMOC, αυτά τα σύμβολα ξεχωρίζουν ως δημιουργημένα πολύ νωρίτερα, με περίτεχνο τρόπο και σε μεγάλες ποσότητες.

Σχέδιο θεότητας νεολιθικής εποχής, από την έκθεση «Ομορφιά της Άλξα, Έκθεση Ζωγραφικής Βράχων και Λωρίδων Μπαμπού Τζουγιάν της Δυναστείας Χαν», NAMOC, Πεκίνο (φωτογραφία Εύα Παπαζή)

Οι βραχογραφίες της Άλξα στα βόρεια της Κίνας, φαίνεται να είναι στενά συνδεδεμένες με την πίστη και την λατρεία των νομαδικών λαών. Είναι η δύναμη της πίστης, σύμφωνα με τους επιμελητές της έκθεσης, που ώθησε στη δημιουργία αυτών των σχεδίων, τότε, που οι πρωτόγονοι Κινέζοι πίστευαν ότι ο κόσμος χωρίζεται σε διαφορετικά στρώματα, με σημαντικότερο εκείνο του Ουρανού και μετά της Γης, τα οποία συνέδεαν μεταξύ τους οι μάγισσες «γου» και οι εξορκιστές «σι». Οι νομαδικοί λαοί θεωρούσαν ότι όλα τα πράγματα είχαν το δικό τους πνεύμα και μέσω των σαμάνων, προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν μαζί τους σκαλίζοντας ειδικά σύμβολα.

Πέτρινη ανθρώπινη φιγούρα, δυναστεία Τανγκ από την έκθεση «Ομορφιά της Άλξα, Έκθεση Ζωγραφικής Βράχων και Λωρίδων Μπαμπού Τζουγιάν της Δυναστείας Χαν», NAMOC, Πεκίνο (φωτογραφία Εύα Παπαζή)

Τα ανθρώπινα πρόσωπα που εμφανίζονται στις βραχογραφίες της Άλξα φαίνεται να δημιουργούν ένα τέμπλο, ένα εικονοστάσι από προγόνους και θεούς που λατρεύονταν από τους νομάδες. Οι σκαλισμένοι με εικονογράμματα βράχοι της νεολιθικής εποχής και οι ευρέως γνωστές λωρίδες από μπαμπού της δυναστείας χαν που χρονολογούνται πριν από περίπου 2000 χρόνια, αποτελούν σιωπηλά αρχεία της ιστορίας και είναι πολύτιμα κομμάτια μελέτης για τους αρχαίους πολιτισμούς της Κίνας.

Πέτρινη ανθρώπινη φιγούρα, δυναστεία Τανγκ από την έκθεση «Ομορφιά της Άλξα, Έκθεση Ζωγραφικής Βράχων και Λωρίδων Μπαμπού Τζουγιάν της Δυναστείας Χαν», NAMOC, Πεκίνο (φωτογραφία Εύα Παπαζή)

Οι βραχογραφίες έχουν βρεθεί κυρίως σε ερήμους ή σε ημι-έρημες περιοχές σε ολόκληρη την επικράτεια, εκεί όπου, καθώς οι πόροι ήταν περιορισμένοι, χρησιμοποιήθηκαν βράχοι για την καταγραφή της πρώιμης ιστορίας της ανθρώπινης κοινωνίας, της θρησκείας και της πνευματικότητας. Αυτό το εικονογραφικό έπος της ανθρωπότητας, όπως λέει ο κ. Γκάι Τιενλίν, ένας από τους μελετητές της τέχνης των βράχων, «δεν είναι μόνο το υπέροχο εναρκτήριο έργο της ανθρώπινης ιστορίας της τέχνης, αλλά και ένα ζωντανό ορυκτό που αντιπροσωπεύει πιστά την υλική ζωή και τον πνευματικό κόσμο της εποχής που δημιουργήθηκαν τα έργα των βράχων».

Σχέδια βραχογραφιών από την έκθεση «Ομορφιά της Άλξα, Έκθεση Ζωγραφικής Βράχων και Λωρίδων Μπαμπού Τζουγιάν της Δυναστείας Χαν», NAMOC, Πεκίνο (φωτογραφία Εύα Παπαζή)

Η κινεζική τέχνη της βραχογραφίας, που βρίσκεται κυρίως σε περιοχές όπου εγκαταστάθηκαν οι αρχαίες εθνοτικές μειονοτικές ομάδες, δημιουργήθηκε από αυτές αντικατοπτρίζοντας τη θρησκεία και την πίστη, την έννοια της αισθητικής, τις κοινωνικές αξίες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νομαδικών κοινωνιών τους. Στην Άλξα της Μογγολίας, που σημαίνει «τόπος αναπάντεχων χρωμάτων» οι βραχογραφίες υπάρχουν σε τρεις κυρίως περιοχές με 97 σημεία να διαθέτουν πάνω από 50.000 ομάδες σχεδίων που αποτυπώνουν τις ζωηρόχρωμες ζωές των νομαδικών λαών που έζησαν εκεί.

Βραχογραφίες από την έκθεση «Ομορφιά της Άλξα, Έκθεση Ζωγραφικής Βράχων και Λωρίδων Μπαμπού Τζουγιάν της Δυναστείας Χαν», NAMOC, Πεκίνο (φωτογραφία Εύα Παπαζή)

Από το 1930 έως το 1931 η Σινο-Σουηδική Αποστολή με επικεφαλής τον Σβεν Χεντίν, ανακάλυψε 11.000 κομμάτια μπαμπού από την Δυναστεία Χαν στην περιοχή Τζουγιάν του Ετζίν όπου υπάρχουν επίσης αμέτρητες βραχογραφίες. Περισσότερα από 19.000 κομμάτια, βρέθηκαν νότια του ποταμού Ετζίν από το Μουσείο Γκανσού από το 1973 έως και το 1974. Οι λωρίδες των μπαμπού της Δυναστείας Χαν, ταξινομούνται στις κατηγορίες των νομικών κειμένων και διαταγμάτων, των «τσιενσέ» - δηλαδή των καταλόγων ταφικών αναθημάτων - των αυτοκρατορικών εγγράφων και ούτω καθεξής. Αποτελούν σημαντικό ιστορικό υλικό για την έρευνα της δυναστείας των Χαν σε σχέση με την πολιτική, τον στρατό, την οικονομία, την επιστήμη και την τεχνολογία, τον πολιτισμό, το δίκαιο, την εθνότητα και την κοινωνία και είναι ένας θησαυρός της τέχνης της κινεζικής καλλιγραφίας.

Επισκέπτες ενώ ενημερώνονται στην έκθεση «Ομορφιά της Άλξα, Έκθεση Ζωγραφικής Βράχων και Λωρίδων Μπαμπού Τζουγιάν της Δυναστείας Χαν», NAMOC, Πεκίνο (φωτογραφία Εύα Παπαζή)

Η ζωγραφική των βράχων και η καλλιγραφία στις λωρίδες του μπαμπού της δυναστείας Χαν, ως ένα σημαντικό στοιχείο της ιστορικής κληρονομιάς μιας αρχαίας κουλτούρας, αποτελούν έναν θησαυρό μνήμης.

Βραχογραφία νεολιθικής εποχής στην έκθεση «Ομορφιά της Άλξα, Ζωγραφική Βράχων και Λωρίδων Μπαμπού Τζουγιάν της Δυναστείας Χαν», NAMOC, Πεκίνο (φωτογραφία Εύα Παπαζή)

Επισκέπτες στην έκθεση «Ομορφιά της Άλξα, Έκθεση Ζωγραφικής Βράχων και Λωρίδων Μπαμπού Τζουγιάν της Δυναστείας Χαν», NAMOC, Πεκίνο (φωτογραφία Εύα Παπαζή)