Μια ιστορία τυλιγμένη σε αγνό μετάξι (Γ' Μέρος)

Εύα Παπαζή

Το μεταξωτό ύφασμα που βρέθηκε σε ανασκαφές στο Τσινχάι και χρονολογείται από τον 4ο έως τον 6ο αιώνα μ.Χ, δείχνει τον ελληνικό θεό Ήλιο να κάθεται στην στάση του Βούδα, Εθνικό Μουσείο Μεταξιού της Κίνας. [Photo provided to China Daily]

Όπως αναφέρθηκε στο Β' Μέρος(https://greek.cri.cn/801/2018/03/23/121s26943.htm), το μυστικό της επεξεργασίας του μεταξιού δεν έμεινε εφτασφράγιστο αλλά αντιθέτως διαδόθηκε σιγά-σιγά. Η σταδιακή όμως υιοθέτηση της σηροτροφίας κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού δεν έβλαψε καθόλου την φήμη του κινεζικού μεταξιού. Στην πραγματικότητα, έγινε ακριβώς το αντίθετο.

«Το υψηλής ποιότητας κινεζικό μετάξι ήταν ακόμη σε θέση να ξεχωρίζει από τα παρόμοια προϊόντα που παράγονταν αλλού», λέει ο ιστορικός Ρονγκ.

«Σε μια επιστολή του 10ου αιώνα, ένας πρίγκιπας από το κράτος Σιγιού, που ονομαζόταν Χβα Πα Κιάου, απαίτησε από την μητέρα του την βασίλισσα, να φροντίσει για την εξαγωγή περισσότερου ντόπιου νεφρίτη, ώστε να χρησιμοποιηθεί στην ανταλλαγή με κινέζικο μετάξι. Αυτό συνέβαινε επτά αιώνες αφότου η γνώση της μεταξουργίας είχε φτάσει στο Σιγιού».

Καλλιτεχνικές ανταλλαγές πραγματοποιούνταν επίσης και φυσικά τα μεταξωτά υφάσματα παρείχαν την τέλεια επιφάνεια για αυτές. Μια ταπετσαρία που ανακαλύφθηκε στο Σιντζιάνγκ και χρονολογείται από τη Δυναστεία Χαν (206 π.Χ.-220 μ.Χ.) δείχνει έναν κένταυρο που φαίνεται να «έρχεται» απευθείας από την ελληνική μυθολογία. Σε μια άλλη περίπτωση, ένα κομμάτι από μεταξωτό ύφασμα μπροκάρ, επίσης από το Σιντζιάνγκ, που χρονολογείται από την εποχή των Τανγκ (618-907 μ.Χ), είναι διακοσμημένο με αμπελόφυλλα, κόκορες και κριούς. Ενώ τα ζευγάρια των αντικριστών ζώων αποτελούν συνηθισμένο διακοσμητικό μοτίβο της Περσίας των Σασσανιδών, η άμπελος αναπτύχθηκε στην άφθονη ηλιοφάνεια της Μεσογείου, πριν βρει μια νέα κατοικία στο Σιντζιάνγκ όπου φαίνεται να ρίζωσε τόσο στο ηλιόλουστο έδαφος όσο και στην τοπική τέχνη.

Ωστόσο, το πιο σημαντικό παράδειγμα είναι ένα μεταξωτό λάβαρο που ανακαλύφθηκε στη γειτονική επαρχία Τσινγκχάι. Πιστεύεται ότι είναι της περιόδου από τον τέταρτο έως τον έκτο αιώνα μ.Χ, και απεικονίζει τον ελληνικό θεό Ήλιο πάνω σε ένα άρμα με άλογα. Όμως αυτός ο Ήλιος, φαίνεται ότι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην ανατολή κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού, να έχει υποστεί ένα τεράστιο μίγμα πολιτισμικών επιρροών. Ως αποτέλεσμα, η καθιστή θέση του είναι εκείνη του Βούδα, με τα πόδια οκλαδόν, σε θέση λωτού. Ο τρόπος με τον οποίο το μετάξι έχει υφανθεί, αποδεικνύει αναμφισβήτητα ότι είναι κινέζικο.

Ο Τζάο Φενγκ, διευθυντής του Εθνικού Μουσείου Μεταξιού. [Photo provided to China Daily]

Όταν ο Ιούλιος Καίσαρας (100-44 π.Χ.), ο θρυλικός Ρωμαίος στρατηγός και σύγχρονος του Κράσσου, εμφανίστηκε σε ένα θέατρο φορώντας ένα υπέροχο κινεζικό μεταξωτό ύφασμα, ο τότε μελλοντικός αυτοκράτορας προκάλεσε μεγάλη αναταραχή. Η ζήτηση για το λαμπρό ύφασμα ήταν τέτοια που η Ρωμαϊκή Γερουσία αργότερα εξέδωσε, μάταια, αρκετά διατάγματα για να απαγορεύσει τη χρήση του μεταξιού, με το σκεπτικό ότι η εισαγωγή κινεζικού μεταξιού θα προκαλούσε τεράστια εκροή χρυσού.

Υπήρχε επίσης ζήτημα ηθικής, όπως εξέφρασε ο Ρωμαίος φιλόσοφος και δραματουργός Σενέκας ο Νεότερος (4 π.Χ. - 65 μ.Χ.). Με τις γυναίκες που φορούσαν διαφανές μετάξι, «ο σύζυγος δεν γνωρίζει κάτι περισσότερο από οποιονδήποτε ξένο με το σώμα της γυναίκας του», λέγεται ότι είπε, πολύ πριν την εποχή του φεμινισμού.

Αυτό που ο Καίσαρας και ο Σενέκας όμως δεν υπέθεσαν ποτέ, είναι ότι ολόκληρη η κουλτούρα του μεταξιού στην Κίνα, είχε από καιρό λάβει μια βαθύτερη διάσταση που ήταν πιο πνευματική από την ύλη, και η οποία ενσωματωνόταν στην εικόνα του μεταξοσκώληκα.

«Για τους Κινέζους, η μεταμόρφωση που βιώνει ένας μεταξοσκώληκας κατά τη διάρκεια των διαφορετικών σταδίων της ζωής του, και ο τρόπος που απελευθερώνεται από το κουκούλι και μεταμορφώνεται, είναι κάτι το αλληγορικό», λέει ο Τζάο, διευθυντής του Εθνικού Μουσείου του Μεταξιού.

«Το σκουλήκι, που συχνά σκαλιζόταν στον νεφρίτη ή σε πολύτιμα μέταλλα, θαβόταν κάτω από το χώμα μαζί με τους προγόνους μας. Εκεί έπρεπε να μεταδώσει στους νεκρούς την ίδια δύναμη μεταμόρφωσης που είχε εκείνο και μετά να τους οδηγήσει μέσω του λαμπερού μαγικού νήματος, στον κόσμο της αιωνιότητας».

Ένα μενταγιόν από νεφρίτη που ανακαλύφθηκε στο Χενάν και χρονολογείται από περίπου 3000 χρόνια πριν, έχει λαξευτεί στο σχήμα του μεταξοσκώληκα. Το κεφάλι του όμως, είναι ίδιο με αυτό του δράκου, του οποίου οι Κινέζοι θεωρούνται ως απόγονοι.

Μια φράση από το βιβλίο που έγραψε ο Κινέζος φιλόσοφος Γκουάν Τζονγκ (723-645 π.Χ), αναφέρει: «Όταν ο δράκος θέλει να είναι μικρός, μεταλλάσσεται σε μεταξοσκώληκα. Αλλά όταν θέλει να είναι μεγάλος, τότε μπορεί να γεμίσει όλο το σύμπαν.»