20 χρόνια από την επιστροφή του Χονγκ Κόνγκ στη «μητέρα πατρίδα»

2017-06-30 16:56:58     黎越乔

Του Δρος Γιώργου Τζογόπουλου, ιδρυτή του chinaandgreece.com

Στο Χονγκ Κόνγκ βρίσκεται αυτές τις μέρες ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, στο πλαίσιο των εορτασμών για τη συμπλήρωση είκοσι ετών από την επιστροφή του στη «μητέρα πατρίδα» από το Ηνωμένο Βασίλειο. Πρόκειται για την πρώτη εντός των συνόρων επίσκεψη του μακριά από το Πεκίνο από τα τέλη 2012, όταν, δηλαδή, ανέλαβε Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Η σημερινή διακυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ βασίζεται στην αρχή «μία χώρα – δύο συστήματα», όπως επανέλαβε ο Πρόεδρος Σι, υπογραμμίζοντας τη διαρκή υποστήριξή του.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η κεντρική κυβέρνηση της Κίνας έχει συμβάλει καταλυτικά στην ανάπτυξη και την ευημερία του Xονγκ Κονγκ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η ασιατική οικονομική κρίση του 1997, η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η εξάπλωση του ιού SARS μετά το 2002. Παράλληλα, το Χονγκ Κονγκ έχει ενισχύσει το ρόλο του ως κέντρο διεθνούς οικονομίας, εμπορίου και ναυτιλίας. Σε κάθε περίπτωση, μια σύντομη ιστορική αναδρομή είναι απαραίτητη, ώστε να γίνουν καλύτερα αντιληπτές οι τρέχουσες εξελίξεις αλλά και η σημασία της επίσκεψης του Κινέζου προέδρου.

Με το βλέμμα στην ιστορία

Πριν από περίπου 2.200 χρόνια η δυναστεία Τσιν (221 – 207 π.Χ.) όρισε την επαρχία Νανχάι ως το διοικητικό κέντρο του Χονγκ Κονγκ και του Μακάο, που τέθηκαν υπό τον έλεγχο της Κίνας. Η απόσχιση του Χονγκ Κονγκ και του Μακάο πραγματοποιήθηκε μαζί με τη σταδιακή πτώση της δυναστείας Τσινγκ (1644 – 1912 μ.Χ). Συγκεκριμένα, το 1840 οι πωλήσεις βρετανικού οπίου στην Κίνα άρχισαν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες και έτσι η Βρετανία αποφάσισε να ξεκινήσει τον Πρώτο Πόλεμο του Οπίου. Το 1842 η δυναστεία Τσινγκ ηττήθηκε και αναγκάστηκε να υπογράψει τη συνθήκη του Ναντζίνγκ. Σύμφωνα με τη συνθήκη αυτή, η Βρετανία αποκτούσε τον έλεγχο του Χονγκ Κονγκ. Πολλά χρόνια αργότερα, προς το τέλος του 19ου αιώνα, το 1898, η Βρετανία ανάγκασε τη δυναστεία Τσινγκ να υπογράψει τη Σύμβαση για την Επέκταση της Επικράτειας του Χονγκ Κονγκ η οποία όριζε ότι για τα επόμενα εκατό χρόνια το Χονγκ Κονγκ θα της ανήκε.

Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το Χονγκ Κονγκ παρέμεινε υπό βρετανική κυριαρχία, καθώς οι ιαπωνικές δυνάμεις παραδόθηκαν επισήμως στη Βρετανία και όχι στην Κίνα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστήριξαν τότε το βρετανικό σχέδιο, το οποίο δεν επέτρεπε στην Κίνα να ανακτήσει τον έλεγχο του Χονγκ Κονγκ, λόγω της αποφασιστικής συμβολής της στην ήττα της Ιαπωνίας. Μετά την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας το 1949, η κυβέρνηση της χώρας υποστήριζε πως το Χονγκ Κονγκ αποτελούσε κινεζική επικράτεια και έτσι δεν ήταν διατεθειμένη να αποδεχθεί τα κείμενα των συνθηκών του 19ου αιώνα.

Το 1974 ο Κινέζος ηγέτης Μάο Τσε Τονγκ ξεκαθάρισε στον Βρετανό πρωθυπουργό Έντουαρντ Χιθ, ότι θα έπρεπε σιγά σιγά να καλλιεργηθεί το έδαφος για την ομαλή επιστροφή του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα το 1997. Στη συνέχεια ο αρχιτέκτων της μεταρρυθμιστικής πολιτικής της Κίνας Ντενγκ Σιαοπίνγκ άρχισε να δίνει έμφαση στο δόγμα «Μία χώρα, δύο συστήματα» για την περίπτωση του Χονγκ Κονγκ, πάνω στη βάση της εμπειρίας από την Ταιβάν. Η ακριβής λογική του δόγματος ήταν πως όλα τα τμήματα της κινεζικής επικράτειας θα αποδέχονταν το σοσιαλισμό ενώ το Χόνγκ Κονγκ αλλά και το Μακάο θα διατηρούσαν το αρχικό κοινωνικό τους σύστημα. Ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ, δηλαδή, άνοιξε το δρόμο ώστε το Χονγκ Κόνγκ να εξακολουθήσει να λειτουργεί με βάση την οικονομία της αγοράς ενώ θα ανήκε στην Κίνα.

Η επίσκεψη Θάτσερ στην Κίνα

Το Σεπτέμβριο του 1982, η πρωθυπουργός της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ επισκέφθηκε την Κίνα. Η Θάτσερ θεωρούσε τότε πως το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας δε θα ήταν σε θέση να κυβερνήσει το Χονγκ Κονγκ. Από την πλευρά του, ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ της απάντησε «πως το Χονγ κ δεν ήταν σαν της Νήσους Φώκλαντ και ότι η Κίνα δεν ήταν Αργεντινή». Η Κίνα, λοιπόν, δεν ήταν διατεθειμένη να αποδεχθεί οποιονδήποτε συμβιβασμό για την κυριαρχία του Χονγκ Κονγκ, έχοντας ήδη προετοιμάσει την κοινή γνώμη για θετικές εξελίξεις πάνω στο ζήτημα αυτό. Η Θάτσερ πρότεινε ακολούθως μια μεταβατική περίοδο για το Χονγκ Κονγκ, η οποία θα ξεκινούσε το 1997 και θα διαρκούσε περίπου 30 χρόνια αλλά η θέση της δεν έγινε αποδεκτή από το Πεκίνο.

Τελικά, στις 15 Απριλίου 1984 η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε επισήμως ότι αποδεχόταν την επιστροφή του Χονγ Κονγκ στην Κίνα. Τέσσερις μήνες αργότερα, Λονδίνο και Πεκίνο υπέγραψαν σχετική συμφωνία, σύμφωνα με την οποία η Κίνα θα αποκτούσε τον πλήρη έλεγχο του Χονγκ Κονγκ από την 1η Ιουλίου 1997. Πράγματι, την 1η Ιουλίου 1997, ο τότε πρόεδρος της Κίνας Τζιανγκ Ζεμίν ανακοίνωσε την έναρξη μιας νέας σελίδας για την ιστορία του Χονγκ Κονγκ αλλά και τη δέσμευσή του να εργαστεί για την πρακτική εφαρμογή του δόγματος: «Μία χώρα, δύο συστήματα».

Aπό το 1997 και μετά

Από το 1997 και μετά ο βασικός νόμος του Χονγκ Κονγκ ορίζει πως τη διαχείριση της πόλης αναλαμβάνουν οι Κινέζοι κάτοικοί της. Αξίζει, μάλιστα, να αναφερθεί πως διαδηλώσεις όπως οι πρόσφατες που έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον των δυτικών μέσων ενημέρωσης, έχουν λάβει χώρα και στο παρελθόν στο Χονγκ Κονγκ, χωρίς να διαταράξουν την οικονομική του ανάπτυξη. Όσον αφορά τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις, το Νομικό Συμβούλιο της περιοχής αποφάσισε πριν από κάποια χρόνια να αυξήσει των αριθμό των μελών της εκλογικής επιτροπής για την εκλογή του κυβερνήτη του Χονγκ Κονγκ από 800 σε 1200. Στα μέλη αυτά περιλαμβάνονται πλέον άτομα από το χώρο των επιχειρήσεων, της οικονομίας, του θρησκευτικού, κοινωνικού και εργατικού τομέα. Ενδιαφέρον, επίσης, παρουσιάζει το γεγονός ότι η κεντρική κυβέρνηση της Κίνας παροτρύνει τόσο το Χονγκ Κονγκ όσο και το Μακάο να έχουν σχετικά ενεργή συνεισφορά στις διεθνείς σχέσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου.

Πλέον, οι σχέσεις της κεντρικής κυβέρνησης της Κίνας με το Χονγκ Κονγκ ενισχύονται περαιτέρω στο πλαίσιο της υλοποίησης της πρωτοβουλίας της Ζώνης και του Δρόμου. Καθώς η νοτιοανατολική και η νότια Ασία μεταμορφώνονται με τις συνεχιζόμενες κινεζικές επενδύσεις, το Χονγκ Κονγκ μπορεί να αναβαθμίσει το ρόλο του. Πέρα από τη σημαντική γεωγραφική του θέση, αποτελεί κέντρο προσέλκυσης επαγγελματικών υπηρεσιών, προσφέροντας εξαιρετικές υποδομές και διεθνή εμπειρία. Οι δυνατότητες για τις εταιρείες που έχουν έδρα τους το Χονγκ Κονγκ πολλαπλασιάζονται ενώ το ίδιο ισχύει για τις ξένες κυβερνήσεις που επιθυμούν να αποκτήσουν καλύτερη πρόσβαση στην κινεζική αγορά.