Κρατώντας την βεντάλια με … νόημα

Ευαγγελία Παπαζή

Η παραδοσιακή βεντάλια χρησιμοποιήθηκε και στην Ανατολή και στη Δύση, όχι απλά ως ένα εργαλείο για δροσιά αλλά και ως ένα αξεσουάρ που πρόσθετε ομορφιά σε μια λεπτεπίλεπτη σιλουέτα. Για πολλούς αιώνες στην Ευρώπη, αυτά τα όμορφα αντικείμενα ήταν χαρακτηριστικά της υψηλής κοινωνίας και αποτελούσαν σημαντική έκφραση της μόδας για τις γυναίκες.

Ας δούμε όμως λίγο την ιστορία της βεντάλιας. Η πιο αρχαία βεντάλια χειρός ονομαζόταν φλάμπελουμ και εμφανίστηκε στην αρχαία Αίγυπτο, ως ένα εργαλείο για να κρατά τα έντομα μακριά. Ένα παράδειγμα βρίσκεται στον τάφο του Τουτανχαμών. Στην μοντέρνα έκφρασή της όμως όπου χρησιμοποιείται για να κάνει αέρα, η βεντάλια συναντάται στην Ιαπωνία γύρω στον 6ο αιώνα. Ωστόσο, μόνο από τον 17ο αιώνα και μετά τεράστιες ποσότητες από πτυσσόμενες βεντάλιες άρχισαν να εξάγονται από την Κίνα και την Ιαπωνία στην Ευρώπη, και τότε έγιναν βασικό στοιχείο της μόδας. Εκείνη την εποχή οι ευγενείς και οι αριστοκράτες είχαν διάφορες βεντάλιες για μια ποικιλία χρήσεων, μία το πρωί, άλλη το βράδυ, διαφορετική στον δρόμο και μια ακόμη για τις σημαντικές υποθέσεις.

Το 1709, η Ένωση Τεχνιτών Βεντάλιας του Λονδίνου, κατείχε προνομιακή θέση με την στήριξη της βασίλισσας Άννας και ο σκοπός της ήταν να προωθήσει τις τοπικές επιχειρήσεις βεντάλιας από χαρτί, το οποίο πολλοί καλλιτέχνες ζωγράφιζαν, δημιουργώντας έτσι μια πληθώρα καλλιτεχνημάτων.

Περίπου την ίδια περίοδο, οι καλλιτέχνες στην Γαλλία έφτιαχναν βεντάλιες από εισαγόμενο κινεζικό μπαμπού, φτερά στρουθοκαμήλου, περγαμηνή, μετάξι και δαντέλα, ελεφαντόδοντο, ζαχαροκάλαμο και φίλντισι.

Κατά την Βικτωριανή εποχή, η βεντάλια έφτασε στο ζενίθ της επιτυχίας της καθώς έγινε οικονομικά προσιτή και για την αναδυόμενη μεσαία τάξη. Αργότερα, η μόδα ενθάρρυνε ένα νέο στυλ, τις στρογγυλές βεντάλιες. Το φύλλο μπορούσε να ανοίγει σε ένα πλήρη κύκλο, και είχε πιο απλό σχεδιασμό. Καθώς οι καιροί άλλαξαν ακόμη μια φορά, στον 20ο αιώνα άρχισαν και αυτές να πέφτουν σε δυσμένεια, και χρησιμοποιήθηκαν κυρίως ως αναμνηστικά, διακοσμήσεις ή διαφημίσεις.

Ας θυμηθούμε όμως ότι σε μια εποχή που οι γυναίκες περιορίζονταν από τους κανόνες της κοινωνικής εθιμοτυπίας, η βεντάλια χρησιμοποιήθηκε και ως μέσο επικοινωνίας. Ένα βιβλίο για τις βεντάλιες του 1797, μας δίνει μια λίστα με σαφείς οδηγίες για το πώς να τις χρησιμοποιήσουμε ώστε να στείλουμε μηνύματα με διακριτικό τρόπο. Σύμφωνα με αυτό (Ladies Conversation Fan), το αγγλικό αλφάβητο εκφραζόταν με πέντε διαφορετικές θέσεις του χεριού (το γράμμα J δεν αναφερόταν):

Κρατώντας την βεντάλια με το αριστερό χέρι και ακουμπώντας το δεξί μπράτσο= A–E

Κρατώντας την βεντάλια με το δεξί χέρι και ακουμπώντας το αριστερό μπράτσο= F–K

Ακουμπώντας την βεντάλια στην καρδιά= L–P

Ανυψώνοντας την βεντάλια μέχρι το στόμα= Q–U

Ανυψώνοντας την βεντάλια στο πρόσωπο= V–Z

Αν οι παραπάνω κανόνες είναι δύσκολοι να τους θυμάται κανείς, ειδικά για πιο πολύπλοκες φράσεις, υπήρχαν και οι παρακάτω απλές κινήσεις για την καθημερινότητα:

Κρατώντας την βεντάλια με το δεξί χέρι μπροστά από το πρόσωπο: Ακολούθα με

Βάζοντας την βεντάλια κοντά στην καρδιά: Σ'αγαπώ

Ρίχνοντας την βεντάλια: μπορούμε να γίνουμε φίλοι

Κάνοντας αργά αέρα με την βεντάλια: Είμαι παντρεμένη

Κάνοντας γρήγορα αέρα με την βεντάλια: είμαι αρραβωνιασμένη

Ανοίγοντας διάπλατα την βεντάλια: περίμενέ με

Πιέζοντας μια μισόκλειστη βεντάλια στα χείλη: μπορείς να με φιλήσεις

Κρατώντας μια ανοιχτή βεντάλια στο αριστερό χέρι: μπορείς να έρθεις και να μου μιλήσεις